Onderwijsjournalistiek

Deze prijs is drie jaar geleden in het leven geroepen omdat de initiatiefnemers zich zorgen maakten over de teloorgang van de onderwijsjournalistiek in de dag- en weekbladen en op radio en tv. Maar in die drie jaar is het er helaas niet beter op geworden. Waar pakweg tien tot twintig jaar geleden iedere krant veel aandacht besteedde aan onderwijs, is onderwijs nu teruggedrongen tot de korte berichten die vaak gebaseerd zijn op persberichten. Tijd en geld voor eigen diepgravend onderzoek is er zeker met de huidige krantencrisis nauwelijks. Er zijn ook steeds minder vaste onderwijsredacteuren bij de landelijke en regionale dagbladen. Dat heeft niet alleen met geld maar ook met de status van de onderwijsjournalist te maken. Niet de meeste gewilde baan op de redactie. Vaak rouleert de functie om de twee jaar of doet een redacteur onderwijs ‘erbij’. En waar voor een economieredacteur een opleiding economie een vereiste is, gaan de meeste onderwijsredacteuren aan de slag zonder enig gewicht aan kennis over onderwijs. Ik geef toe, voor mij ging hetzelfde op. Ik ging als freelance journalist pas over onderwijs schrijven toen mijn oudste dochter veertien jaar geleden naar de basisschool ging. In 2001 maakte ik echter een andere werkelijkheid mee dan de overblijf en hoofdluis: ik deed research voor het geschiedenisprogramma Andere Tijden naar de eerste ‘zwarte’ school. En ik wist het gelijk: dit is ‘mijn’ onderwerp. Ik ontdekte dat we het al meer dan 25 jaar hadden over taalachterstand, de invloed van onderwijssegregatie en betere leerkrachten op achterstandsscholen, maar dat we nooit een stap verder waren gekomen. Het is wonderlijk én zorgwekkend dat de huidige onderwijsjournalistiek steeds verder wegzakt. Het belang en het gebruik van onderwijs neemt alleen nog maar toe. Bijna 75 procent van de Nederlanders tussen 18 en 25 jaar studeert verder na het voortgezet onderwijsdiploma. Maar met studeren alleen houdt het niet op. Kennis raakt snel achterhaald en daarom moeten we een leven lang leren, zoals de slogan van de overheid luidt. Je zou in dat licht verwachten dat onderwijsjournalisten zich meer verdiepen in het onderwijs voordat ze aan de slag gaan. Maar ook het onderwijs zal in het contact met de media zelfbewuster moeten optreden om niet de hele tijd het beeld van de zure leerkracht, de onderwijsbestuurder als potentaat en de onmachtige onderwijswethouder te recyclen. Om er voor te zorgen dat mijn dierbare vak niet ten onder gaat, ga ik vanaf 1 november een lesgroep onderwijsjournalistiek geven aan studenten onderwijskunde van de Universiteit van Amsterdam. In de hoop dat het een nieuwe generatie onderwijsjournalisten oplevert die met enige bagage en een kritische blik aan de slag gaan.

Anja Vink won in 2008 de Prijs voor de Onderwijsjournalistiek met een artikel over onderwijssegregatie. Zij schreef ´Witte zwanen, zwarte zwanen. De mythe van de zwarte school’. Zij geeft de pen door aan Marcel Schmeier, basisschoolleerkracht in Woerden.