Als iemand van zíjn leeftijd, met zijn jarenlange ervaring als docent biologie, schoolcounselor en trainer, zoiets zegt is er meer aan de hand dan dat iemand ook eens een boekje wil schrijven. Aan alles merk je dat zijn methode en achterliggende theorieën zó van binnenuit komen en zó goed onderbouwd zijn, dat je bij wijze van spreken niet kunt wachten om zelf zijn werkwijze te gaan toepassen.
Die gedrevenheid heeft een voorgeschiedenis. Van der Wulp: ‘Als docent zag ik al dat veel gedrag in de klas, zoals niet opletten, niet willen leren, voortdurend grappen maken of rotzooi trappen, voor een groot deel terug te voeren is op gebrek aan motivatie. Later sprak ik als schoolcounselor veel leerlingen met problemen op het gebied van sociaal en geestelijk welzijn. Ik ontdekte dat het ook voor deze leerlingen vaak moeilijk was de motivatie te vinden om weer te gaan werken voor school of om hun persoonlijke problemen aan te pakken. Het zette me aan het denken over motivatie en hoe ik deze leerlingen beter zou kunnen helpen. Of eigenlijk, hoe ik ze zou kunnen motiveren om zelf in actie te komen.’
‘Verschillende theorieën kwamen op mijn pad’, vertelt Van der Wulp. Als mentor en schoolcounselor had ik veel aan het oplossingsgerichte werken. Het eenvoudige is dat alles daarbij draait om drie vragen: wat wil/hoop je, hoe is het nu en wat ga je doen om je doel te bereiken?’
Dat klinkt erg simpel. ‘Maar,’ zegt Van der Wulp, ‘het werkt altijd! Het blijkt dat docenten die deze vragen stellen aan leerlingen betere resultaten bereiken en dat de kinderen zich lekkerder voelen in de klas. Voorwaarde is dat je oprecht geïnteresseerd bent in die leerling en ook bereid bent naar jezelf te kijken. Als leerlingen “lastig” zijn, is het is voor veel docenten moeilijk om “moeten”, “presteren” en “de duimschroeven aandraaien” los te laten. Zo’n aanpak staat haaks op de theorie van het oplossingsgerichte werken. Door te luisteren en de juiste vragen te stellen kun je bereiken dat de leerling zelf met oplossingen komt.’
Op zoek naar meer literatuur over motivatietheorieën kwam Van der Wulp terecht bij de zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan en bij de kracht van feedback zoals John Hattie die beschrijft. ‘Ik was blij met de wetenschappelijke onderbouwing van hun aanbevelingen en hun voorbeelden en ging ermee experimenteren in de klas. De resultaten maakten me enthousiast.’
Kern van de motivatietheorie van Deci en Ryan is autonomie. Er zijn veel manieren om kinderen autonomie te bieden, zonder de structuur uit het oog te verliezen. Van der Wulp: ‘Structuur vinden kinderen vanzelfsprekend, ze verwachten dat ook van jou als docent. Maar daarbinnen kun je ze wél autonomie bieden.’
John Hattie onderzocht wat docenten in de klas kunnen doen om leerlingen tot betere resultaten te stimuleren. En hier stuitte ik op iets bijzonders: de drie vragen uit het oplossingsgerichte werken, staan ook centraal in de feedback-theorie van John Hattie.
En zo kwam alles samen. ‘Ik ging hun aanbevelingen uitproberen in de klas’, vertelt Van der Wulp. ‘Langzaam maar zeker ontwikkelde ik zo een werkwijze die alle voor het onderwijs belangrijke facetten van deze drie theorieën samenbrengt. Ik ging de samenhang begrijpen en leerde op welke momenten ik welke aanbevelingen goed gebruiken kon. En ja, het maakt mij een gelukkiger docent met gelukkiger leerlingen.
Deze ervaring bracht mij ertoe mijn kennis en ervaring op dit gebeid met anderen te delen. Ik organiseerde cursussen, zowel op mijn eigen school als ook op andere scholen. Aanvankelijk alleen over oplossingsgericht werken voor mentoren en schoolcounselors, later ook de training “Motiveren is te leren”, die zich mede richt op docenten en leidinggevenden.
Én ik schreef een boek, voor mijn cursisten en voor iedereen die gemotiveerdere leerlingen in de klas wil. Ieder stukje theorie wordt daarin gevolgd door praktijkvoorbeelden. Ook in mijn trainingen ligt een groot accent op zelf oefenen.
Mijn grootste compliment was de cursiste die na twee dagen training riep: waarom heeft niemand mij dit eerder verteld, het wordt er zoveel gemakkelijker en relaxter van! Die ervaring gun ik iedere docent.’
Bij het boek hoort ook de website motiverenisteleren.nl
Dirk van der Wulp, Motiveren is te leren, Uitgeverij SWP, Amsterdam, 2018.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
