Het is binnenkort weer tijd voor de landelijke examens in het voortgezet onderwijs. Het schoolvak Nederlands hoort daar ook bij en uiteraard zal er weer kritiek komen op dit examen. Er zal inhoudelijke kritiek zijn van docenten en onderzoekers, maar er zal ook kritiek van de leerlingen komen. De leerlingenkritiek is voorspelbaar: Nederlands is saai. Deze kritiek is terecht.
Zoals het schoolvak Nederlands gegeven wordt, doet geen recht aan wat we allemaal met onze mooie taal kunnen doen. De Nederlandse taal wordt op dit moment beter verdedigd door rappers als Ronnie Flex, Lil Kleine en Broederliefde dan door de examenmakers van het Cito. In dit artikel pleiten wij aan de hand van drie argumenten om creatief schrijven bij het schoolvak Nederlands onder te brengen.
Ten eerste is creatief schrijven gunstig voor het zelfvertrouwen van leerlingen. Als we de leerlingen namelijk schrijfvrijheid geven, ervaren ze dat zij zelf regisseur zijn over zowel de manier waaróp ze willen schrijven (het proces) als waaróver ze willen schrijven (het product). Spreken we daarbij af dat de teksten (in eerste instantie) niet worden nagekeken op spelling en zinsbouw, dan merken zelfs leerlingen met tegenzin of faal- of schrijfangst dat ook zij de baas kunnen zijn over hun eigen schrijfsels. Uiteraard zal er later wel op spelling en formuleringen gelet worden, maar dat is pas nadat de leerling ervaren heeft dat hij kán schrijven. Zelfvertrouwen is gunstig voor je schoolcarrière en voor hoe je in het leven staat.
Op de tweede plaats vergt creatief schrijven enorm veel breinactiviteit, zoals het structureren van gedachten, het ordenen en uiten van emoties en het omschrijven ervan, en het zich laten inspireren door van alles en nog wat. Een actief brein is wat we willen op school, geen onderuitgezakt en gedemotiveerd brein. Daarnaast doet creatief schrijven een stevig beroep op de fantasie, op humor en andere emoties: leerlingen laten hun verbeelding geheel de vrije loop. Deze verbeeldingskracht kunnen leerlingen vervolgens inzetten bij schoolse activiteiten zoals het lezen voor de literatuurlijst en museumbezoek, maar ook bij het volgen van Netflix-series thuis op de bank. Met fantasie en verbeelding wordt je leven rijker.
Ons derde, en daarmee laatste argument betreft de veelheid van didactische mogelijkheden die er zijn bij creatief schrijven. Er zijn allerlei vormmogelijkheden, zoals verhalen, sprookjes, gedichten, dagboekteksten en rap- en songteksten. Probeer als leerling eens net zo inventief te zijn als De Jeugd Van Tegenwoordig, schrijf eens een ollekebolleke, of werk samen aan een verzameling korte verhalen rondom één thema. Daarnaast kan als uitgangspunt gebruik gemaakt worden van niet-tekstuele inspiratiebronnen als muziek, foto’s of voorwerpen. Ook kunnen er linken gelegd worden met andere schoolvakken zoals tekenen, handvaardigheid en geschiedenis. Ten slotte kan er individueel, in duo’s of in wat grotere samenstellingen geschreven worden; verhalen kunnen zelfs door een hele klas geschreven worden. De mogelijkheden zijn eindeloos en leerzaam.
Het schoolvak Nederlands op de middelbare school is saai en doet geen recht aan wat een mens met taal allemaal kan. Er is geen ruimte voor creativiteit en plezier in taal, daarom pleiten wij voor het invoeren van creatief schrijven op alle schooltypen. Creatief schrijven heeft een positieve uitwerking op het zelfvertrouwen van leerlingen en het maakt het brein enorm actief. Ook zijn de gebruiksmogelijkheden van creatief schrijven eindeloos, zowel op het gebied van tekstvormen, de inspiratiebronnen als in combinatie met andere vakken. Reden genoeg om creatief schrijven niet langer een ondergeschoven kindje te laten zijn, maar het een prominente plaats te geven binnen het schoolvak Nederlands.
Marc Faes is docent Nederlands op het Beatrix College in Tilburg, Bas Jongenelen is docent Nederlands op Fontys Lerarenopleiding Tilburg.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
