Besteed 70% lumpsum aan docenten en OOP

De Onderwijsraad heeft helaas alternatieven voor de lumpsum slechts abstract bekeken. Daardoor is 'geen alternatief voor de Lumpsum gevonden' en is de 'oplossing' voor meer doelmatigheid bureaucratisch van aard, kort gezegd 'meer plannen vastleggen en resultaten controleren'. Een gemiste kans.

Citaat blz 28/29: Er is wel inzicht in de rechtmatigheid van bestedingen, in die zin dat de hoogte van het bedrag van de rijksbijdrage correct is vastgesteld en dat de middelen zijn besteed en verantwoord conform de daarvoor geldende wettelijke voorschriften. Er is echter weinig inzicht in en aandacht voor de (on)doelmatigheid van onderwijsuitgaven. Er is geen consensus over wanneer uitgaven doelmatig zijn en over hoe doelmatigheid is vast te stellen. Ook is het inzicht in de causaliteit van bestedingen en effecten gebrekkig. 

Op blz 32 vergelijkt de Onderwijsraad (onder andere) met 'schotten':

Er is geen onderbouwing van deze scores, anders dan 'discussie': Bij het invullen van deze tabel constateerde de raad al snel dat het toebedelen van een plus of min discussie vergt. Voor bepaalde cellen zijn zowel argumenten te bedenken voor een plus, als argumenten voor een min. De tabel is het resultaat van deze discussie en afweging door de raad op basis van literatuur, argumenten en paneldiscussies.

Dat uit deze tabel 'lumpsum' een ruim beter totaaloordeel krijgt dan 'schotten' is al bijzonder. De score op 'autonomie' zal wel zwaar hebben gewogen. Maar dat 'schotten' zo negatief beoordeeld wordt op autonomie is wel heel bijzonder. Een absurd oordeel, slechts voortkomend uit een abstracte definitie van 'schotten':

Bij deze financieringsvorm wordt op centraal niveau bepaald waar de financiële bijdrage voor bedoeld is. Het oormerken of plaatsen van schotten zorgt ervoor dat het geld aan de daarvoor gekozen doelen wordt uitgegeven.

Doelmatigheid

HET doelmatigheidsprobleem in het (funderend) onderwijs is al lang bekend. In 'Leergeld' van de Rekenkamer/SCP (2014) werd al geconstateerd dat de oplopende kosten komen door 'meer en duurder personeel'.

Ook in dit advies is het zichtbaar: Gerekend met gelijkblijvend prijspeil stegen kosten per leerling fors (zie bovenstaande figuur 5) en stegen de de personeelskosten in het VO per leerling met 28% (figuur 3 in advies). En, zoals inmiddels algemeen bekend zijn de personeelskosten 75% à 80% van de totale kosten. Het is een gemiste kans voor de Onderwijsraad dat ze niet nader hebben gekeken naar de onderverdeling van het personeel. Op blz 45 kijken ze "kort naar het management: "In 2016 heeft in het voortgezet onderwijs 6,5 procent van het totale personeelsbestand een managementfunctie en in het primair onderwijs is dat zelfs 7,8 procent" en constateren ze dat dit relatief hoog is. Maar dit is niet het grootste doelmatigheidsprobleem in het onderwijs. Het probleem is dat er geen onderscheid gemaakt wordt in het overig personeel. Docenten, conciërges en ondersteunend personeel zijn nodig en doelmatig. Maar dat is niet het 'meer en duurder' personeel waar het doelmatigheidsprobleem zit. In toenemende mate is er naast management ook steeds meer personeel ten behoeve van dat management. Heeft een school een PR-Manager, een bestuurssecretaris, een HRM-afdeling en een data-analist nodig? Dat is nog maar beperkt voorbeeld van 'duurder en meer' personeel dat sinds de lumpsum de school binnen gekomen is.

++ voor autonomie

Onderwijs-ondersteunend personeel (OOP) en Management-ondersteunend personeel (MOP) is gemakkelijk te onderscheiden: weinig OOP verdient meer dan schaal 8 en weinig MOP verdient minder dan schaal 11.

De Onderwijsraad zou hun tabel lumpsum versus schotten eens moeten maken op basis van deze concrete schotten:

1. minimaal 70% bekostiging naar docenten + OOP
2. maximaal 10% bekostiging naar management + MOP
3. Tussen 10% en 20% besteedbaar aan materieel en overige kosten

Binnen deze onderverdeling heeft een bestuur volop autonomie. Het bestuur kan de docenten+OOP een beter salaris geven en/of de klassen verkleinen. Mijn hypothese is dat de doelmatigheid van besteding fors zal verbeteren, want het is echt niet zo moeilijk om met simpele regels te zorgen dat het geld in de klas terecht komt. En deze schotten verdienen daarbij gewoon een "++" voor autonomie.

Frans van Haandel is docent wiskunde bovenbouw havo/vwo en won in januari 2018 samen met Hans Duijvestijn (oud docent) de Onderwijsblogprijs 2018 van de Onderwijsraad met hun blog Waar is het extra geld voor het VO gebleven?

Verder lezen

1 Graag meer inzicht in besteding lumpsum…
2 ... om machtsmisbruik te voorkomen