Als iemand 'de media' beschuldigt, zet dan je gezonde verstand aan

Nederland is al relatief lang een stabiele democratie: iedereen die ouder dan 18 is mag op zijn favoriete partij of zelfs volksvertegenwoordiger stemmen. Bij voldoende stemmen worden ideeën die het meest overeenkomen met de jouwe gehoord in de Tweede Kamer.

Om te weten op wie je allemaal kunt stemmen en wat iedereen voor plannen heeft, moet je geïnformeerd worden. Je snapt dat bijvoorbeeld www.pvda.nl niet voor alles de meest betrouwbare bron is: deze site heeft er belang bij dat zoveel mogelijk mensen op de PvdA stemmen. Ook hun gedrukte media (folders en krantjes) zijn wel informatief, maar je moet op je hoede zijn: kritiek op een politieke partij vind je zelden op de eigen site, het is een vorm van reclame. 

Datzelfde geldt voor de media van alle belangengroeperingen: Het Wereld NatuurFonds, Farmers Defence Force, Het Lerarencollectief, NUON, VirusWaanzin, iedereen vertelt zijn eigen verhaal. En dat is logisch, want je gelooft in je eigen boodschap en je tegenstanders moeten zelf maar tegenargumenten bedenken. Daar is helemaal niks mis mee, als jij als verstandige mens/lezer maar weet dat iedereen in zijn eigen medium mag zeggen wat hij wil en dat de betrouwbaarheid dus ook 0% kan zijn.

Heel bijzonder is de rol van vloggers, bloggers, lobbyisten en andere influencers. Zij hebben een verdienmodel gemaakt van beïnvloeding. Kliks generen op hun site is het hoofddoel, want iedere klik levert geld op. Daarnaast betalen bedrijven hen om reclame te maken, openlijk of subtiel. Bij deze ‘bronnen’ moet je alert zijn op de geloofwaardigheid en betrouwbaarheid, want er is geen onafhankelijkheid. Ook al heeft Doutzen "urenlang"! gegoogeld.

Welke media kun je dan wel vertrouwen?

We hebben in Nederland veel onafhankelijke media. De redacties van deze media hebben een unieke arbeidsvoorwaarde: het redactiestatuut. Het redactiestatuut waarborgt de vrijheid van handelen van een redactie, zelfs als die lijkt in te gaan tegen de belangen van een concern of de commerciële afdeling. Een krantenredactie mag dus kritisch zijn op adverteerders en zelfs op het eigen bedrijf.

We hebben in Nederland veel onafhankelijke kranten. De Telegraaf, het AD, De Volkskrant, Trouw en NRC zijn de 5 grootste. Wil je een krant gaan lezen, dan probeer je er een paar uit en kies je de krant die het best bij je past qua stijl en mening. Dat kranten onafhankelijk zijn wil namelijk niet zeggen dat ze geen mening hebben, alleen: nieuws is nieuws, dat moet kloppen. Maar hoe je feiten duidt, daar kunnen wel verschillen zijn. De een ziet de stijging van de zeespiegel als onvermijdelijk en doet niks, de ander wil actie en ziet mogelijkheden. Maar: wat je schrijft moet kloppen. Dat is ook een voordeel van meerdere kranten, onafhankelijke media controleren niet alleen zichzelf, maar ook elkaar.

RTL4 en de NOS hebben beide rond 8 uur veelbekeken journaals. Deze bieden de hoofdzaken uit het nieuws en zijn zeer betrouwbaar. Ze tonen verslagen en leggen uit. Deze functie vindt onze democratie heel belangrijk. De NOS heeft als wettelijke plicht om brede nieuwsvoorziening te verzorgen die betrouwbaar en onafhankelijk is. “De NOS hanteert hierbij de hoogste journalistieke eisen van zorgvuldigheid, betrouwbaarheid, ongebondenheid, pluriformiteit en objectiviteit.” Zo gauw de Tweede Kamer (door ons gekozen) vindt dat de NOS niet objectief of betrouwbaar is, volgen er maatregelen. Toen RTL4 in 1990 begon met zijn nieuwbulletin van half 8 was er enige zorg over de objectiviteit omdat RTL een commercieel bedrijf is, maar ook RTL Nieuws heeft zich bewezen als een volwaardig, onafhankelijk en betrouwbaar medium.

Is er dan geen fake news? Zeker wel. Wat Mark Rutte niet wil dat jij weet. Maar wat er toen gebeurde … Wat wetenschappers verzwijgen. 5 redenen waarom jouw ___ niet werkt [+ tips!]. We noemen dit clickbait (aas uitgegooid om jou te laten happen). Ieder klikje is kassa voor de maker.

Iemand die ‘de media’ de schuld geeft, is per definitie niet te vertrouwen. Er is geen ‘de media’; het woord media is meervoud. Een serieus medium (dat zo goed is dat mensen ervoor betalen) heeft er alleen maar belang bij dat het serieus genomen worden. Een democratie functioneert alleen als er media zijn die volksvertegenwoordigers en ministers controleren en alles uitzoeken wat deze beweren, die zelf deskundigen en wetenschappers raadplegen en die niks voor waar aannemen. Daarom kunnen wij hen wel vertrouwen: een medium dat te vaak onzin verkoopt, prijst zichzelf namelijk uit de markt.

Dit artikel verscheen origineel hier.