Samenhang

In iedere organisatie komt het voor dat de een niet precies weet wat de ander doet. Leraren zijn los van elkaar met exact dezelfde dingen bezig. De een vindt een wiel uit, waar ook een ander onwetend aan zit te werken. Of verschillende mensen onderhouden contact met dezelfde organisatie, zonder dat van elkaar te weten.

We zijn snel geneigd dit als problemen te zien. Het is inefficiënt als twee mensen hetzelfde wiel uitvinden, ondoelmatig als de een beschikt over iets wat een ander nodig heeft, en onprofessioneel als een school via meerdere monden met ‘buiten’ praat. Hoe vaak gebeurt het niet dat iemand ‘bij toeval’ hoort dat een collega met dezelfde dingen bezig is? De eerste reactie: hevige verontwaardiging! De tweede reactie is een oproep om beter af te stemmen, meer uit te wisselen en activiteiten beter te coördineren. Daarna volgt een overleg, een werkgroep, of zelfs een speciaal project. Dat begint vaak hoopvol, maar zodra er een structuur dreigt, verdwijnt het enthousiasme. In het ergste geval komt iemand op het idee dat er een systeem moet komen. Zodat iedereen altijd kan zien wie over welke expertise beschikt, wie wat doet, en wie met wie contact heeft. Die goedbedoelde initiatieven omwille van betere afstemming en coördinatie leiden al te vaak tot structuren en systemen. Structuren geven aanleiding tot meer regels, en systemen dwingen tot uniformiteit. Zo worden, tegenstrijdig genoeg, minder vrijheid en variëteit de prijs die we betalen voor ons verlangen naar samenhang.

In het ergste geval vindt iemand dat er een systeem moet komen

Het kan ook anders. Door ons verlangen niet te stillen met structuren en systemen, maar met sociale gemeenschappen en echte relaties. Door maximaal in te zetten op het delen van kennis en kennissen en te accepteren dat dit niet feilloos is. Door het ‘toeval’ een handje te helpen met het organiseren van echte ontmoetingen en vrije uitwisselingen. Door niet verontwaardigd en beledigd, maar verheugd en nieuwsgierig te zijn als een collega met hetzelfde bezig is. Door de inefficiëntie van vrijheid en verscheidenheid welbewust op de koop toe te nemen.

 

Sietske Waslander is hoogleraar Sociologie. 

Dit artikel verscheen in Didactief, juni 2017.