Kantoortuinen zijn lawaaierig. Werknemers klagen er over concentratieproblemen en gebruiken bijvoorbeeld koptelefoons om de buitenwereld uit te sluiten en ongestoord te kunnen werken. De veronderstelde voordelen van deze werkplekken zoals meer samenwerking, onderlinge communicatie en hogere productiviteit, zijn niet bewezen. Wel vonden Helena Jahncke en David Hallman dat werknemers in stillere, eigen werkkamers 14% beter presteerden op een cognitieve taak dan werknemers in open kantoren. Volwassenen hebben dus last van herrie in kantoortuinen. Hoe moet het kinderen dan wel niet vergaan in open leerruimten en op leerpleinen?
Spoiler alert 1: Dit is geen pleidooi tegen leerpleinen (hoewel het een rare naam is, omdat wij weten dat er op deze pleinen minder geleerd wordt) noch tegen mobieltjes in de klas.
Recentelijk heeft Gert Verbrugghen het pareltje Running the Room van Tom Bennett vertaald. Bottomline van dit boek, Regie in de klas, is dat kinderen zich beter concentreren, beter werken en meer leren, naarmate er meer orde in de klas heerst en meer stilte en rust.
Spoiler alert 2: Regie in de klas is geen pleidooi voor streng klassenmanagement en het belang van de 3 R’s – rust, regelmaat, reinheid –in de klas, ook al zijn die wel heel belangrijk!
Ik weet dat het voor sommige ‘progressieve’ pedagogen vloeken in de kerk is om te pleiten voor meer stilte en rust in de klas. Zij benadrukken immers juist het belang van didactische werkvormen met ‘hands-on’ (samen)werk(ing) vol discussie en overleg.
Spoiler alert 3: Dit is wel een pleidooi voor minder herrie in de klas en dus het vermijden van bepaalde didactieken - behalve als ze noodzakelijk zijn om specifieke leerdoelen te bereiken.
Onderzoek wijst uit dat achtergrondlawaai (drukke straten, bouwwerkzaamheden…) het leren van jonge kinderen negatief beïnvloedt. Bronzaft en McCarthy (1975) vonden bijvoorbeeld dat kinderen in groepen 3 en 4 die aan de kant van een school zaten waar een paar keer per uur een metro langsraasde drie tot vijf maanden achterliepen op leerlingen die aan de andere, rustiger kant van de school zaten. Eenmaal in groep 7 en 8 liepen ze bijna een jaar achter!
Kinderen in een klas waar
de metro steeds langsraasde,
liepen bijna een jaar achter
Connolly en collega’s (2019) rapporteerden dat naarmate het lawaai in een klas toenam, leesprestaties en het verwerven van woordenschat achteruit gingen. Zhang en Navejar (2015) toonden een vergelijkbaar verband aan tussen omgevingsgeluid en wiskundeprestaties in het middelbaar onderwijs. Tot slot bewezen Pujol en collega’s (2014) dat een toename van achtergrondgeluid met 10 decibel (db) gepaard ging met een daling van leerprestaties van gemiddeld 5,5 punten (op een schaal van 100; 0,55 punt in NL) voor 8- en 9-jarige leerlingen. Let wel: Om wat context te geven, in een ‘rustige’ klas meet je 45-50 db, in een rumoerige klas 60-65 db, en in een klas waar veel gepraat en gediscussieerd wordt 68-73 db. Tel uit je verlies!
Deze vier onderzoeken (en er zijn er veel meer) wijzen op een duidelijk verband tussen lawaai in de klas en leren. Akoestisch slechte klaslokalen waar teams (moeten) samenwerken, projecten met elkaar moeten uitvoeren of leerlingen in groepen moeten (leren) lezen of rekenen, zijn daarom schadelijk voor het leren. Lessen waarbij veel overleg en discussie ‘nodig’ of gevraagd is, of waarin de leraar van de ene naar de andere groep 
moet lopen om te observeren en uitleg te geven, idem dito. Het geeft veel herrie in de klas en dus…
Het is moeilijk om je als volwassene te concentreren in een open kantoor als er veel op de achtergrond wordt gepraat. Voor kinderen in het typische klaslokaal van de moderne basisschool is het nog erger. Daarom: STILTE AUB! Afbeelding: Saskia van Dongen
Paul A. Kirschner is emeritus hoogleraar Onderwijspsychologie aan de Open Universiteit en gasthoogleraar aan de Thomas More Hogeschool (België).
Bronnen:
Bronzaft, A. L., & McCarthy, D. P. (1975). The effect of elevated train noise on reading ability. Environment and Behavior, 7(4), 517–527.
Connolly, D., Dockrell, J., Shield, B., Conetta, R., Mydlarz, C., & Cox, T. (2019). The effects of classroom noise on the reading comprehension of adolescents. Journal of the Acoustical Society of America, 145(1):372.
Jahncke, H., & Hallman, D. M. (2020). Objective measures of cognitive performance in activity based workplaces and traditional office types. Journal of Environmental Psychology,72, 101503.
Pujol, S., Levain, J. P., Houot, H. et al. (2014). Association between ambient noise exposure and school performance of children living in an urban area: A cross-sectional population-based study. Journal of Urban Health, 91, 256–271.
Zhang, B., & Navejar, R. (2018). Effects of ambient noise on the measurement of mathematics achievement for urban high school students. Urban Education, 53, 1195-1209.
https://www.hear-it.org/school-noise-detrimental-hearing-and-learning
Dit artikel verscheen in Didactief, oktober 2022.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
