Versdenken

Het eens over een breed front gevoerde beleid is versmald tot taalbeleid voor jonge kinderen en wat randfinanciering voor schakelklassen en zomerscholen. De effecten die het beleid zou moeten opleveren, worden steeds te hoog opgeklopt en lijken dan ook telkens tegen te vallen. De toch goede resultaten die zijn behaald, kunnen door masochistische onderzoekers daarom makkelijk worden gekleineerd.

De terminologie die rond onderwijsachterstanden wordt gehanteerd, is ook niet meer van deze tijd. Kreten als 'het bestrijden van onderwijsachterstanden veroorzaakt door een gebrek aan sociaal en cultureel kapitaal bij kinderen uit lagere sociale milieus' zouden goed passen in strijdliederen uit de tijd van de socialistische revolutie van Troelstra. In 2015 komen ze haast komisch over.

Het is ook pijnlijk dat verreweg de beste Nederlandse publicatie die over het onderwerp is verschenen, niet uit eigen land afkomstig is. De Vlaamse auteurs van Gelijke Kansen op school: het kan! (Plantijn, 2008) steken hun Nederlandse collega's duidelijk de loef af. De tijd dat wij de Vlamingen als voorbeeld dienden, ambtenaren van het ministerie van onderwijs in Washington college gaven en Engelse experts een rondleiding gaven, is helaas voorbij.

Nu is het niet altijd erg dat beleid komt en gaat, maar bij dit thema is het toch vrij dramatisch. Het is vaak wetenschappelijk aangetoond dat de schade die we oplopen als we talenten van zo'n 20% van onze kinderen niet benutten, zowel sociaal als economisch enorm is. Of het nu gaat om kinderen van migranten met een andere cultuur of om kinderen uit traditionele gezinnen op het platteland, we moeten hun de kans bieden op een plek op de arbeidsmarkt en in de samenleving. Het onderwijs is hiervoor een cruciaal middel.

We moeten zorgen dat het onderwijsbeleid, met reële doelstellingen, goed doordachte instrumenten en een adequate financiering op dit thema op orde is. Daarvoor moet het onderwerp 'onderwijsachterstanden' wel opnieuw worden doordacht, met een frisse blik op wat we precies willen en waarom en hoe we dat gaan aanpakken. Daar hoort onder andere een nieuw vocabulaire bij, dat ook begrijpelijk is voor een nieuwe generatie leerkrachten en schoolbestuurders,en niet al te zeer ideologisch besmet. 'Versdenken' noem ik het maar even. Zouden we daartoe nog in staat zijn?