In de vaart der volkeren

De OECD kwam dit jaar bijvoorbeeld op de proppen met een mooie studie over voor- en vroegschoolse educatie in allerlei landen en met het inmiddels klassieke Education at a Glance. Deze studies bevatten veel informatie voor wie een zee van tijd heeft, houdt van ingewikkelde statistieken en het Engels op academisch niveau beheerst. De gelukkige die dit allemaal in huis heeft, kan de circa 900 pagina’s tekst en tabellen die deze rapporten bieden, met vertrouwen te lijf gaan. Hier rijst wel de vraag hoe iemand op het idee komt een boekwerk van 570 pagina’s de titel Onderwijs in een oogopslag te geven.

Wie minder in huis heeft, of gewoon geen zin heeft in al dat gedoe, moet het met de kruimels doen. Dat kan een artikel in een tijdschrift zijn, een expertmeeting zoals bijvoorbeeld bij Sardes over Starting Strong, of een begeleidende brief van de minister aan de Tweede Kamer. Ministers geven natuurlijk altijd aan dat het goed gaat, maar nog beter kan.

Verreweg de meeste interessante informatie uit de internationale vergelijkingen gaat domweg verloren. Ik wil ter illustratie twee verloren puntjes noemen, die voor ons onderwijs wel belangrijk zijn.

Nederland blijkt wat betreft besluitvorming ongeveer het meest gedecentraliseerd te zijn van alle bekeken landen. Bijna alle (rond de 90%) besluiten worden op schoolniveau genomen, maar heel weinig op bijvoorbeeld landelijk beleidsniveau. En dan nóg wordt er over planlast gezeurd in ons landje.

Verontrustend vond ik dat heel weinig 15-jarigen in Nederland een loopbaan zoeken in de sfeer van de wetenschap, de techniek of ict. Samen met Finland bevinden we ons hier helemaal aan de onderkant. We volgen wel de algemene trend dat meisjes aanzienlijk ambitieuzer zijn dan jongens.

Het zou erg mooi zijn als er op basis van de internationale studies een profiel van Nederland zou worden opgesteld met onze sterke en onze zwakke punten. Dat is een hele klus, maar wel de moeite waard als we ons onderwijs op hoog niveau willen brengen en houden. Een snelle blik is hier niet voldoende. Je denkt dan ‘het gaat nog wel goed, maar het kan op veel punten beter’. Maar met zo’n dooddoener kom je niet vooruit in de wereld.

Deze column verscheen in Didactief, januari/februari 2013.