Goeroes no end

Vrouwen zie je zelden zo optreden. Het goeroedom is toch vooral een mannelijke aangelegenheid.

Hebben goeroes een grote invloed op ons denken over onderwijs? Ik heb niet die indruk. De meeste goeroes gooien een steentje in de vijver en na enige rimpelingen keert de rust weer. Een enkele heeft meer invloed. Zo heeft een bezoek van de Amerikaanse onderwijskundige Robert Slavin ooit mede de basis gelegd voor het stimuleren van kinderen al vanaf jonge leeftijd. Maar dat was een uitzondering. Opmerkelijk is dat veel goeroes in eigen land helemaal niet zo bekend zijn en geen al te hoge status hebben. Zo werd in de jaren ’80 van de vorige eeuw een Canadese taalkundige in Nederland honderden keren geciteerd, terwijl de man thuis nauwelijks bekend was. De profeet wordt in eigen land niet geëerd, dat kennen we.

Rond de jaarwisseling kwam er een goeroe uit Finland langs, met de mooie naam Pasi Sahlberg (lees interview op www.didactiefonline.nl); een Europeaan, en voor de afwisseling geen wetenschapper maar een hoge ambtenaar van het Finse ministerie van Onderwijs. Sahlberg is lang niet de slechtste in de reeks goeroes van de afgelopen decennia. Zijn kernboodschap is eigenlijk heel simpel. Het gaat om de kwaliteit. Al het gedoe met kwantitatieve doelen, met prestatie-indicatoren, met accountability heeft vaak weinig te doen met kwaliteit. In Finland hebben ze zelfs vrij weinig lestijd, maar de tijd die ze hebben, wordt wel effectief besteed aan leren.

Wat is nu het grote geheim van de Finnen? Waarom kunnen ze kwaliteit in het onderwijs leveren? Het antwoord is helder. In Finland hebben leerkrachten een academische opleiding en worden alleen de meest getalenteerde en gemotiveerde jongeren hier toegelaten. Jaarlijks melden zich bijna 7000 jongeren voor een plaats bij een opleiding tot leraar basisonderwijs en maar 660 worden toegelaten.

Er zijn nog meer interessante punten in het Finse stelsel, die meestal in Nederland ook wel eens zijn voorgesteld en verworpen. We hebben hier een andere weg gekozen. We kiezen voor kwantitatieve doelen en roepen hoera als die worden gehaald. Of dat op een kwalitatief goede manier gebeurt, daar letten we niet op. We kiezen voor controle en wantrouwen. We kiezen te vaak voor flitsende en graaiende managers. We kiezen voor goedkoop. We kiezen niet voor kwaliteit. We kiezen voor een systematische achteruitgang van ons onderwijs. Hoeveel goeroes moeten er nog langskomen om de weg vooruit te vinden?

Deze column verscheen in Didactief, april 2013.