21ste eeuws alternatief

Er worden lijstjes vaardigheden opgesomd, maar nooit wordt verhelderd wat de daarbij genoemde kwaliteiten zouden opleveren.

Veel lijstjes bevatten vooral sociaal wenselijk geachte kwaliteiten. Zo noemt de SLO (Thijs, 2013) creativiteit, kritisch denken, probleemoplosvaardigheden, communiceren, samenwerken, digitale geletterdheid, sociale en culturele vaardigheden en zelfregulering en dat lijstje wordt vaak kritiekloos overgenomen. Zijn dat nu echt de vaardigheden waarin je in de harde werkelijkheid de (economische) oorlog wint? Het zijn vooral vaardigheden waarmee je aardig wordt gevonden. Als dat je eerste doel is, prima.

Maar stel dat we als experiment Nederland opdelen in een deel A en een deel B. In deel A stellen we de SLO vaardigheden centraal in het curriculum. In deel B nemen we een alternatief, niet bedoeld om populair te worden, maar om economisch sterk te worden als land en om als individu je plek in de samenleving te veroveren. De 21e eeuwse vaardigheden die we daar centraal stellen zijn:

- Onverzettelijkheid; kinderen leren keihard te knokken voor hun ambities en niet opzij te gaan bij tegenslagen.

- Meedogenloosheid; ze leren om de concurrentie uit te schakelen en een sterke positie te veroveren. Als een zzp'er met een goede orderportefeuille er nog een opdracht bij kan krijgen, terwijl de concurrent deze broodnodig heeft om te overleven: vooral pakken. Dit is trouwens niet nieuw en is nu ook gewoon gedrag.

- Boerenslimheid; Laat Neerland A maar mikken op intelligentie, Neerland B mikt op slimheid. Tricks en trucs om te winnen wat er te winnen valt.

- Berekenend gedrag; Laat Nederland A maar braaf samenwerken, constructief communiceren en inlevingsvermogen tonen. Nederland B werkt samen tot het eigenbelang anders dicteert. Denk aan de wielrenner die in de Ronde van Vlaanderen de anderen in de kopgroep het meeste werk laat doen en op het eind met een knallende demarrage iedereen achterlaat.

- We nemen ook wel wat creativiteit mee of we jatten bij de buren wat we kunnen gebruiken.

Natuurlijk is Nederland A sympathieker en misschien wilt u daar het liefste wonen. Maar Nederland B is waarschijnlijk na verloop van tijd wel het land met de meeste welvaart en de meeste macht. Ik spreek hier geen oordeel uit. Maar de discussie over 21e vaardigheden mag wel verlost worden van het keurslijf van braafheid dat het nu krijgt aangemeten.