Onderwijskwaliteit

Eerder in dit drieluik over de grootste onderwijsuitdagingen kwamen het lerarentekort en kansenongelijkheid al langs, deel drie is aan onderwijskwaliteit. De kern: zonder goed opgeleide, bevoegde en voldoende leraren, kun je gelijkere kansen en verbetering van onderwijskwaliteit op je buik schrijven.
Ik kan in deze laatste column ingaan op alles wat er misgaat bij onderwijskwaliteit. Van curricula tot lerarenopleidingen, Babylonische spraakverwarringen over de ‘basis’ of ‘bedoeling’, academische oorlogjes over ‘evidence’ of ‘doeldomeinen’, of de discrepantie tussen de wet en de maatschappelijke of politieke eisen. Liever houd ik een pleidooi over wat we wél kunnen doen, wat je verder ook onder die kwaliteit verstaat. De allergrootste hefboom binnen onderwijskwaliteit is de leraar. Als je onderwijs stript van al zijn franje, houd je een klas kinderen met een leraar over. Alles wat daaromheen georganiseerd is, moet in dienst staan van wat daar gebeurt. Dat klinkt als een open deur, maar als je dit doortrekt naar inrichting van ons onderwijs, dan moeten we een heel eind kunnen komen.
Leid leraren hoogwaardig op en leg die lat eerder hoger dan lager. Stel voor de opleiding een verplicht kerncurriculum op om de wettelijk vastgelegde pedagogische, didactische en vakinhoudelijke competentie research-informed op orde te krijgen. Handhaaf zo’n kerncurriculum. Zorg ervoor dat nascholing en professionalisering aan dezelfde soort eisen voldoet, waarbij speciale aandacht uitgaat naar de eerste drie jaar voor de klas.

Sterkste hefboom
voor kwaliteit
is de leraar

Als het gaat om klassenmanagement, omgang met ouders of derden, pedagogisch of didactisch handelen begint het leren pas echt wanneer je zelf voor je eigen klas staat. Zorg er samen met leraren voor dat die professionalisering en nascholing op orde en toegankelijk zijn.
Luister naar leraren als het gaat om wat behapbaar is in de praktijk. Qua curriculum, passend onderwijs, groepsgrootte, toets- en administratielast, verhouding lesgebonden/niet-lesgebonden tijd en wat daar wel en niet toe behoort. Stel vanuit daar realistische eisen en verwachtingen op, zet verdere hoogdravende en te verstrekkende ambities tien jaar on hold en handhaaf op die eisen. Leraren van onderwijsuitvoerder naar -architect, met erkenning voor het vakmanschap dat goed onderwijs vereist en genoeg tijd en ruimte om dat voor elkaar te krijgen. Zo houd je leraren voor de klas en komt zelfs deze zijlijner op den duur weer terug. Beloofd.
Een pleidooi dat ik hier de afgelopen drie jaar met grote regelmaat mocht houden. Ik heb genoeg herhaald, het was me een eer en genoegen. Tabee!

Jan van de Ven is programmamanager bij ResearchED Nederland en leraar po. Hij was medeoprichter van PO in Actie en het Lerarencollectief. Drie jaar lang pleitte Jan van de Ven in Didactief voor een zelfbewuste, goed georganiseerde beroepsgroep. Lees al zijn columns terug.

Dit artikel verscheen in Didactief, juni 2022.