'Het kind met het badwater…'

Dat is toe te juichen. Nu worden basisscholen voornamelijk beoordeeld op de leeropbrengsten bij taal en rekenen. Uit onderzoek van de Inspectie blijkt dat met deze vakken ongeveer 50% van de leertijd is gemoeid. Over de kwaliteit van de rest van het gebodene is per school niets bekend. Veel scholen klagen terecht dat hun inspanningen met betrekking tot deze leerdoelen niet worden herkend en erkend.

De Onderwijsraad had daarom een stevig pleidooi moeten voeren voor een adequate beoordeling van de leeropbrengsten van tenminste de overige wettelijk vastgelegde kerndoelen in het po, te weten Engels, Friese taal (waar nodig), oriëntatie op mens en wereld, kunstzinnige oriëntatie en lichamelijk opvoeding. En een begin moeten maken met de manier waarop leeropbrengsten op deze terreinen in kaart moeten worden gebracht. Dat gebeurt niet. De Onderwijsraad rept weliswaar over een bredere verantwoording over de opbrengsten maar wie het advies leest, ziet dat het begrip leeropbrengsten zelf daar ter discussie wordt gesteld. Waarschijnlijk omdat het een negatieve klank heeft gekregen door de psychometrische procedures rondom het meten daarvan bij taal en rekenen. Het begrip 'meetbaar' is volgens de Onderwijsraad te eng en het begrip 'merkbaar' gaat de Raad zelfs te ver.

Daarmee wordt het kind met het badwater weggegooid. Leerlingen gaan naar school om te leren. Elke leerkracht heeft bij zijn of haar lessen een leerintentie. Dat kan van alles zijn: creativiteitsbevordering, leren spellen, leren samenwerken, muzikale vorming etc. Er is altijd een doel. Een leerkracht die niet kan vertellen wat hij of zij bij de kinderen wil bereiken (leeropbrengsten), is de titel leerkracht niet waard. En in principe is elke leerkracht/school gehouden dit de buitenwacht (ouders, de overheid) ook duidelijk te kunnen maken. Voor sommige leerdoelen kunnen daarbij psychometrische instrumenten van dienst zijn, bij andere moeten we andersoortige vormen van 'bewijs' inzetten zoals het 'Learner Report' of zelfs de hoeveel tijd die aan een leerdoel wordt besteed. Het begrip leeropbrengsten ter discussie stellen, is een vrijbrief voor willekeurig handelen door leerkrachten. Dat moeten we niet willen. 'Kwaliteit moet blijken' volgens wijlen psycholoog prof. dr. A.D. de Groot. Een uitspraak met een universele geldigheidswaarde.

Wim Meijnen, emeritus hoogleraar onderwijskunde UvA

Dit artikel is verschenen in de rubriek Rondom het Binnenhof van Didactief (juni 2016). Lees ook de bijdrage van Henriette Maassen van den Brink over dit onderwerp.

Verder lezen

1 'Te smalle kijk op kwaliteit domineert'