Even logisch als radicaal

Nee, ze richten zich op het leren van hun leerlingen. Ze hebben geen vast curriculum, maar laten de vormgeving van hun (project)onderwijs aan het team van leraren over. Ze geven niet geïsoleerd les, maar zoeken in hun onderwijs constant de wisselwerking met de buitenwereld van ouders en maatschappij. Klinkt allemaal even logisch als radicaal...

Logisch, omdat dit aspecten zijn die we mogen verwachten van een maatschappelijk instituut als de school en van leraren als professionals. Radicaal, omdat het de controle over het onderwijs en het leren primair bij scholen, leraren en leerlingen legt. Dit laatste kan natuurlijk een ongemakkelijk gevoel oproepen bij mensen buiten de school die ook een (groot) belang hebben bij goed onderwijs. Iedereen (buiten Finland) kent inmiddels de controlereflexen van meer landelijke testen en meer inspectie. Nu is er natuurlijk niets mis met verantwoording afleggen aan de partijen die in goed onderwijs investeren, maar de hamvraag is hoe?

High Tech High heeft als eerste school in de VS een eigen graduate school die onder andere een masteropleiding aanbiedt voor de leraren die in hun scholen werken. De manier waarop ze deze opleiding afsluiten, zegt veel over de manier waarop ze ook anders met verantwoording afleggen omgaan. Laatst was ik te gast bij een aantal van hun Presentations of Learning (POL). Hierin vertellen leraren over hun leerproces en leerwinst van het afgelopen jaar in de masteropleiding. Deze POL's zijn niet slechts een presentatie, maar een serieus beoordelings- en verantwoordingsmoment. In het publiek zaten familie, collega's, medestudenten, opleiders en 'kritische' vrienden van buitenaf. Het viel me op hoe open de leraren waren over hun leermomenten en hoe het kritische gesprek met het publiek (dat het grootste deel van de bijeenkomst omvatte) snel de diepte in ging over wat ze individueel en als school met hun onderwijs nastreven. Het waren duidelijk leraren die ergens voor stonden in hun onderwijs en dit ook naar anderen konden/wilden verantwoorden. Klinkt weer even logisch als radicaal...

Logisch, omdat leraren professionals zijn met een onderwijsmissie en je mag verwachten dat ze in gesprek met anderen kunnen uitleggen wat ze nastreven en kritisch kunnen bespreken waarom ze iets doen op de manier dat ze het doen. Radicaal, omdat de buitenwacht geneigd is om aan leraren en scholen gedetailleerd uit te leggen wat ze moeten nastreven en voor hen te bepalen waarover en op welk manier ze verantwoording moeten afleggen. We kennen in Nederland de perverse effecten waar dit laatste toe kan leiden, zoals bijvoorbeeld scholen die gaan goochelen met cijfers en procedures om de verschillen tussen hun schoolonderzoeken en centraal examens terug te brengen binnen de gestelde Inspectienorm.

Ik vraag me af hoe een Presentation of Learning voor scholen eruit zou zien. Zou de Inspectie dan bijvoorbeeld niet meer met de rode pen op bezoek komen, maar samen met ouders en schoolbestuur als 'kritische vriend' in het publiek zitten tijdens een presentatie waarin een school verantwoording aflegt over hun ontwikkelingsproces en leermomenten? De rapporten van zowel de Britse denktank Demos (Detoxifying School Accountability) als de Nederlandse Onderwijsraad (Publieke Belangen Dienen) beschrijven zo'n benadering. Het klinkt wederom logisch, maar ik vermoed ook weer radicaal...

Frank Cornelissen doet via een Marie Curie beurs van de EU onderzoek aan de University of Cambridge en de University of California, San Diego naar het delen en gebruiken van kennis uit leraaronderzoek in schoolnetwerken.

Verder lezen:

*Onderwijsraad (2013). Publiek belangen dienen. Naar bestuurlijk evenwicht tussen overheid en onderwijsinstellingen. Den Haag: Onderwijsraad.

*Park, J. (2013). Detoxifying School Accountability. The case for multiperspective inspection. London: Demos.