De meerwaarde van groepsobservatie

Hier heb ik met veel onderzoekers over hun en mijn onderzoek gesproken en heb ik een kijkje in de keuken van de verschillende lerarenopleidingen gekregen.

Het viel mij op dat in de lerarenopleidingen voornamelijk 'ervaren' en 'equity' hoog in het vaandel staan, zowel in het eigen onderwijs als in het onderwijs dat zij verwachten dat hun docenten in opleiding geven.

Ervaren
Tijdens een van de bijgewoonde colleges aan studenten van CalTeach - de equivalent van een tweedegraads lerarenopleiding in bètawetenschappen - werd mij duidelijk dat ze in Berkeley groot belang hechten aan 'ervaren'. De studenten kregen een (wiskundige) opdracht die zij moesten maken en in groepjes moesten nabespreken.

---------

CalTeach is opgezet voor studenten die naast hun STEM-studie(Science, Technology, Engineering and athematics) een tweedegraads lesbevoegdheid willen halen. Deze studenten volgen hun major in een van de bètavakken en daarnaast kunnen zij door het volgen van ongeveer 2 CalTeach cursussen per jaar hun studie op UCBerkeley in 4 jaar afsluiten met een bachelorgraad én een lesbevoegdheid (tweedegraads). Het programma volgt het Uteach model.

Binnen dit programma heb ik een college van de cursus 'Knowing and Learning in Mathematics and Science' bijgewoond. De cursus is ontworpen door Dor Abrahamson en Alan Schoenfeld en bevat naast de colleges een plaatsing in het veld voor twee uur per week. Studenten kunnen zo hun opgedane kennis direct in praktijk brengen. Voor meer informatie, zie hier. 

-------------

Achteraf werd plenair de vraag gesteld: Zouden jullie je leerlingen (van ongeveer groep 8) deze opdracht ook voorleggen? Unaniem stemde de groep 'nee', want het zou te ingewikkeld zijn. Echter, deze opdracht is juist een bekende methode om leerlingen kennis te laten maken met algebra. Na deze mededeling werd er heftig in de groepjes – en later plenair – gediscussieerd hoe deze opdracht dan aan leerlingen van ongeveer groep 8 kon worden aangeboden.

Nadat dit onderdeel van het college was afgerond werd duidelijk dat de studenten ieder college dergelijke 'problemen' kregen voorgelegd. Het was nu de bedoeling dat de studenten (thuis) een van die problemen uit zouden kiezen om in hun eigen les in de praktijk te brengen.

In het tweede deel van het college werd tijd besteed aan het uitgebreid bestuderen van een lesobservatie. Van deze observatie waren ook transcripten uitgedeeld. De video werd twee keer bekeken: de eerste keer met een focus op de leerlingen - wat gebeurt er in de klas, hoe reageren de leerlingen op de opdracht die zij krijgen e.d.; de tweede keer lag de focus op de docent - hoe gaat zij met haar leerlingen om, wat doet ze 'goed', wat had ze anders kunnen doen en hoe zou jij het aanpakken?
Als ik dus zeg dat voor mijn gevoel het concept van 'ervaren' van belang is binnen deze opleiding aan de GSE, dan bedoel ik dat de studenten niet alleen, door praktijkplaatsing, zelf ervaren wat het is om docent te zijn. De studenten krijgen ook zodanig problemen en stof aangeboden, dat zij zich ook in de rol van leerling kunnen verplaatsen: hoe is het voor je om met zo'n probleem te worden geconfronteerd?

Equity
Equity kan worden beschouwd als de overtuiging dat ieder kind slim is, dat ieder kind kan leren. Daarom is het belangrijk om onderwijs zo aan te bieden dat ieder kind met zijn/haar eigen leerbehoeften zich verder kan ontplooien. Daarnaast is het van belang dat in de hele klas iedere leerling een gelijke status heeft.

Tijdens alle cursussen binnen de lerarenopleidingen op UC Berkeley komt dit aan bod. Studenten van de eerstegraads lerarenopleiding bètawetenschappen, het MACSME programma, worden hier onder andere mee geconfronteerd tijdens de groepsobservaties die zij doen.

---

MACSME (Masters And Credentials in Science and Mathematics Education) is een tweejarige masteropleiding om een equivalent eerstegraads bevoegdheid in een van de bètawetenschappen te krijgen. Studenten van deze opleiding volgen een aantal cursussen, sluiten zich aan bij een onderzoeksgroep (een onderzoeksgroep is een wekelijkse bijeenkomst gesitueerd rondom het onderzoek van een van de professors van de GSE), en geven zelf een aantal uur per week les. Binnen deze opleiding worden de concepten 'access' en 'equity' door het gehele curriculum heen geweven. Voor meer informatie, zie hier. 

----

Groepsobservatie
De groepsobservaties worden als volgt vormgegeven: 1 lesuur voorbespreking, 1 lesuur observatie, 1 lesuur debriefing.
Tijdens de voorbespreking werden de focus van de observatie besproken en het lesprogramma dat de docent heeft voor de les. Vervolgens gingen we met 12 studenten tegelijk de wiskundeles in van een derde klas (first grade in de VS). Dit hebben we twee vrijdagen achter elkaar gedaan bij deze klas.

De eerste vrijdag lag de focus op het observeren van de samenwerking van de leerlingen. We stonden met ongeveer 2 studenten tegelijk bij 1 groepje om te observeren. Tijdens de debriefing werd mij duidelijk wat de meerwaarde van zo'n groepsobservatie is: je ziet hoe iedereen, ondanks dat iedereen dezelfde focus had, toch met een andere blik naar zo'n groep leerlingen kijkt. Een voorbeeld van wat werd besproken was een leerling die maar minimale deelname aan de groepsopdracht had. De ene student zag dat die leerling juist was afgeleid door ons, anderen kregen het idee dat dit kwam door het gedrag van de andere studenten, of dat dit sowieso een leerling was die het liefst zo min mogelijk deed. Het een sluit het ander niet uit, maar het biedt wel een interessant onderwerp om over na te denken. Gezamenlijk dachten we dan ook over dit probleem na. Vervolgens werd de studenten door de docent verteld dat dit een interessante observatie was die ze volgende week konden meenemen.

De tweede vrijdag moesten de studenten namelijk zelf aan de slag in de klas: het grootste deel van de les werd weer geobserveerd, maar de studenten gingen nu zelf ieder ook bij een groepje zitten om met de leerlingen een opdracht gedurende ongeveer 15 minuten te behandelen. De studenten dachten tijdens de voorbespreking na over manieren om de opdracht te introduceren en behandelen (met o.a. inachtneming van de grondbeginselen van equity). Bij de debriefing werd besproken hoe de opdracht was verlopen en wat de studenten was opgevallen. Wanneer ik terugkijk op de debriefing van beide vrijdagen zie ik dat beide observaties goed op elkaar aansluiten, zodat de studenten kunnen discussiëren vanuit observatie en eigen ervaring over de verschillende rollen die leerlingen in groepjes kunnen vervullen en hoe je daar als docent mee om zou kunnen gaan.

De groepsobservaties zijn naar mijn idee een krachtig instrument, niet alleen voor aanstaande docenten, maar ook voor onderzoekers, om je bewust te worden van de verschillende perspectieven die een ieder hanteert. Zoals ik al zei, we hadden allemaal dezelfde focus, maar zagen toch andere dingen in de klas. Of in ieder geval besloten we andere zaken aan te halen in de debriefing. Zeer waardevolle informatie, zowel voor docent als voor onderzoeker, en voor mij een reden om altijd open te blijven staan voor de perspectieven van anderen. En dit, in combinatie met het zelf laten ervaren hoe nieuwe informatie op leerlingen kan overkomen - zoals ik onder 'ervaren' heb beschreven - is volgens mij een solide methode om aanstaande docenten ook te overtuigen van die verschillende perspectieven en open te laten staan voor nieuwe opties en ervaringen.

Kijk voor extra informatie op Lerarenopleidingen UC Berkeley
TRU-framework van Alan Schoenfeld, raamwerk op basis waarvan veel cursussen van de GSE zijn gebaseerd en tevens van belang voor de studenten van de GSE.

Tekst Saskia Stollmann, promovenda Universiteit Leiden.