Mand!

De overgrote meerderheid van de studenten vertrouwde de accuraatheid van de samenvattingen niet maar na het studeren al te lang te hebben uitgesteld was de verleiding om de optie te gebruiken simpelweg te groot.

Het is denkbaar dat we in een tijd komen waarin veel mensen alleen nog maar samenvattingen lezen, als ze überhaupt aan lezen ‘toekomen’. Dit is om drie redenen een probleem. Het eerste probleem ligt voor de hand: generatieve AI hallucineert per definitie en is daardoor beperkt betrouwbaar. Het tweede probleem is wat complexer en kan ik het beste via een omweg uitleggen. In een filmpje vraagt de satirische interviewer Maxim Hartman een expert op leeftijd iets te vertellen over een antieke mand van porselein. Hij jaagt de man op om het telkens korter te doen omwille van de korte aandachtspanne van de kijkers. Dit gaat door totdat de man als ultieme samenvatting simpelweg ‘Mand!’ roept. Het is een briljante illustratie van de hijgerigheid die typisch is voor televisie maar het raakt ook iets fundamenteels. Hoe minder informatie je krijgt, hoe minder je leert. Dat het een mand is kan iedereen zelf ook al zien. Het is juist door details toe te voegen dat je iets leert over de werkelijkheid dat niet vanzelfsprekend is. 

Hoe dit bij het leren werkt, is recentelijk mooi met experimenten onderzocht door Kou Murayama en zijn collega’s. Ze onderzochten hoe geïnteresseerd leerlingen waren in obscure landen vóór en nadat ze hierover een tekst te lezen kregen. Leerlingen die meer details te lezen kregen over een land, bijvoorbeeld Oost-Timor, waren na het lezen significant meer geïnteresseerd in dat land. Meer details leidde dus tot meer interesse! Murayama schrijft hierover dat kennis een oneindige bron van beloning kan zijn. Als je leest, word je door de opgedane kennis nog nieuwsgieriger, er rijzen meer vragen op en je gaat nog meer leren. Hoe vaker dit patroon wordt doorlopen, hoe sterker en bevredigender het opdoen van nieuwe kennis wordt. Dit verklaart waarom mensen als Einstein hun leven lang bleven leren en toch alleen maar nieuwsgieriger werden: elk nieuw detail leidde weer tot een nieuwe vraag. 

Het derde probleem van samenvattingen is een subtieler verlies. De studenten uit de studie van Thomas Corbin studeerden allemaal filosofie. Dit verbaast me, want kunnen lezen en begrijpen wat Plato, Spinoza en Arendt schreven, was het mooiste dat die studie mij bracht toen ik zelf filosofie studeerde. In een samenvatting gaan niet alleen details verloren maar ook de stem en stijl van de auteurs. Ik denk niet dat ik teksten van Arendt ook na mijn studie was blijven lezen als ik me had beperkt tot samenvattingen. Gun je jezelf een geïnteresseerd leven? Negeer dan de samenvatknop en weet dat zelfs een mand interessant kan worden als je je erin verdiept.

Izaak Dekker is associate lector didactiek en curriculumontwikkeling aan de Hogeschool van Amsterdam.