Interview

In de biotoop van Mandy

                                                           ‘Moeder’ van 8 langgestraften

Lesgeven was niet haar roeping. Op haar zeventiende koos Mandy (43) voor de pabo in Nijmegen, zodat zij nog even thuis kon blijven wonen. ‘Een moeder’ noemen zij haar nu. De mbo’ers van de afdeling langgestraften (jongeren op langverblijf) van justitiële inrichting De Hunnerberg zijn blij met de steun die onderwijsmentor en avo-docent Mandy hen geeft. ‘Je kunt alles met haar bespreken en ze stimuleert je’, prijst Milan, niveau-1-student Retail en Verkoop: ‘Zij motiveerde mij om eindelijk eens wat te doen.’ Zijn groepsgenoten vallen hem bij met soortgelijke ervaringen.

Zij biedt een luisterend oor. Is je stage geregeld, hoe is je rechtszitting afgelopen? Bij Mandy luchten de jongens hun hart. Heimwee, stageperikelen, ruzie, liefdesverdriet, ze is er voor hen. ‘Ik win hun vertrouwen doordat ik persoonlijke betrokkenheid toon. Ik geef hen ruimte om te spuien,’ vertelt zij. Terwijl haar leerlingen ijverig op de computer werken aan hun verschillende taken: ‘Ik onthoud persoonlijke dingen die hen bezighoudt, zodat ik daarop in kan haken. Dat is een belangrijk aspect van hun ontwikkeling.’

‘Een leuke groep, ik kan echt een band met hen opbouwen.’

Goede sfeer staat centraal in haar contact met de leerlingen, die opleidingen volgen in Sport, Retail & Verkoop, Motorvoertuigentechniek en Sociale Dienstverlening. Evenals op de basisscholen waar zij eerder werkte, maakt zij ruimte voor kringgesprekken en verjaardagen: ‘Toen ik hier kwam werken, verbaasde het mij enorm dat er geen verjaardagen werden gevierd. In de geest van de basisschool heb ik dat ingevoerd. We vieren verjaardagen met slingers, taart en muziek. Ik investeer in relaties met leerlingen, door hen te zien. Bij het begin van de les begroet ik iedereen individueel. Vrijdagmiddagen sluit ik leuk af.’

‘Het is belangrijk
om te praten over
het leven “buiten”

Hechte band

De Hunnerberg is een Rijks Justitiële Jeugdinrichting, met plaats voor 72 jongeren van tussen de twaalf en 24 jaar. Zij zijn opgenomen in jeugddetentie, of vanuit een PIJ-maatregel (plaatsing in een inrichting voor jeugdigen, waarbij jongeren met (ontwikkelings)stoornissen worden behandeld en begeleid). Daarnaast kunnen jongeren ook preventief worden geplaatst, in afwachting van hun rechtszaak.

De opleidingen worden – indien mogelijk - georganiseerd in samenwerking met ROC Nijmegen of de school waar zij op zaten voordat ze in de jeugdinrichting werden ingesloten. Mandy, die talen, economie, burgerschap en sociale vaardigheden doceert, voelt de hechtste band met haar groep jongeren op langverblijf: ‘Met deze groep kan ik een professionele band opbouwen. Ze zijn gezellig en straight. Na de zomervakantie ben ik oprecht blij hen weer te zien.’

Zij beschouwt zichzelf als onderdeel van hun behandeltraject: ‘Mijn voornaamste doel is te helpen hen sterk genoeg te maken voor het leven dat zij buiten tegenkomen. Belangrijker dan heel erg op het cognitieve in te zetten, is hen te leren omgaan met waar zij tegenaan lopen. Wat doe je als je wordt afgewezen bij een sollicitatie, foute vrienden weer tegenkomt of terugvalt? Ik praat hier met hen over, geef raad vanuit mijn eigen levenservaring, haak in op wat ze hier meemaken. “Je moet met verschillende mensen leren omgaan,” zeg ik als ze een nieuwe leerkracht afkraken.’

Mandy’s grote drijfveer: probleemjeugd vooruithelpen. Dat deed zij ook als leerkracht op basisscholen in achterstandswijken. Met stapsgewijs kleine doelen stellen, bereik je het meest, weet ze: ‘Hier starten veel jongeren op mbo-1-niveau. Sommigen hebben alleen basisschool. Ik leg breuken uit op het niveau van groep 6, ik moet rekening houden met verschillen in niveau en interesse. Gelukkig hoeven ze hier niet binnen een bepaalde tijd klaar te zijn. Ik kan superblij worden van Waheed, die hier op zijn eenentwintigste zijn diploma haalt. Van Rohan, die hier zijn vmbo-tl haalde en nu een opleiding Sociale Dienstverlening volgt. Van Milan, die niks wilde en nu toch is begonnen met zijn entreediploma.’

Heftig

Lesgeven stond niet in de sterren voor Mandy: ‘Ik hou van lezen en verhalen schrijven; ik overwoog een journalistieke opleiding, maar voelde me met zeventien jaar te jong om op kamers te gaan. Daarom werd het de pabo in mijn woonplaats.’ Haar studie financierde ze met bijbaantjes in de supermarkt (brood- en kaas) en in de horeca.

Mandy ging het basisonderwijs in. Maar na twintig jaar was zij er klaar mee: ‘Al die administratie en dat gezemel over traktaties….’ Wel werkte ze graag met zorgleerlingen, en daarom ging ze orthopedagogiek studeren.

Vervolgens zette zij haar cv op Pluryn, een online-platform dat werkgevers in de zorg en sollicitanten koppelt. Nicky Wals-Kuijpers, directeur onderwijs van de Hunnerberg, las het en vroeg haar te solliciteren. Mandy werkt er nu bijna drie jaar: ‘Een heftige job, maar het leukste werk dat ik heb gedaan: een lucky shot. Mensen vragen weleens of ik nooit bang ben. Met mijn Schotse bloed ben ik nergens bang voor. Als iemand uit zijn plaat gaat, los ik het op met praten. Het werk kost energie, maar geeft ook energie.’

‘Ik kan superblij worden van Waheed, die hier op zijn 21e zijn diploma haalt.’

Energie moet Mandy verdelen tussen werk en gezin, met dochters van 12 en 10: ‘Thuis zit ik met mijn oudste dochter aan het huiswerk. Ik red het door heel vroeg naar bed te gaan. Maar met vriendinnen op stap gaan komt er dan niet altijd van.’

‘Doe waar je blij van wordt’, gaven haar ouders (heftruckchauffeur en huisvrouw) haar en haar twee broers mee. ‘Geniet van het leven’ houdt haar vader zijn kinderen voor. Haar moeder is haar grote voorbeeld. ‘Hard werken en volhouden was haar motto, ook als je een keer ziek bent: Daarnaar leef ik.’

Om privacy-redenen is Mandy niet herkenbaar in beeld gebracht, zijn de namen van de geïnterviewde jongeren gefingeerd en wordt de achternaam van de docent (bij de redactie bekend) niet vermeld. Om dezelfde redenen worden veroordelingsgronden van de jongeren niet genoemd.

Lees meer afleveringen van de Biotoop.

Dit artikel verscheen in Didactief, oktober 2022.