Wat ik mis bij Alfie Kohn

Ben hem gaan volgen op Twitter, maar in mijn timeline val je met 1 tweet per dag niet op. Dus, totaal blanco (althans, wat zijn werk betreft) betrad ik de Rode Hoed. Een overdosis vrouwen, en zelfs een baby van een paar maanden oud. Behoorlijk wat notitieblokjes op schoot (ik zelf ook, maar ik zat er dan ook als pers). De American Bookstore verkoopt de boeken van Alfie (The Homework Myth, Punished by Rewards, Feel-Bad Education), en men staat al in de rij voor de zaal open gaat. Eerlijk gezegd verbaast de rockster-achtige sfeer me een beetje. Is het verhaal van Alfie zo bijzonder?

Nee, dat is het niet. Althans, het is niet anders dan wat er al langer en vaker verteld wordt: standardized testing (zoals bijvoorbeeld de Cito) zegt niets over het onderwijs, goede leerkrachten/docenten geven geen cijfers, hebben geen controle nodig en proberen vooral om diep leren te bevorderen, in plaats van het reproduceren van feiten. 'Real learning is about doing it in a context and for a purpose'. Het verhaal wordt wel goed en geanimeerd verteld.

Alfie begint met een voorbeeld van een lerares op de basisschool. Tijdens het thema 'Mayflower' (een schip waarmee Engelsen aankwamen in New England (nu dus de VS), schuift ze alles aan de kant en plakt ze met tape een schip op de grond. Kinderen komen binnen, en Seb (een jongetje dat in het complot zit) komt in een kostuum uit die tijd naar voren en leest een brief van de koning voor. 'Jullie mogen alleen mee, als je weet hoe lang het schip is'. Na een lange stilte zegt Tom: 'Het kan geen 3 feet zijn, want ik ben net gemeten en ik ben 3 feet en dit schip is groter.'

Uiteindelijk komt de klas op het idee om Tom als meetlat te nemen. Het schip is 4 keer Tom. Maar, zegt de juf, de koning kent Tom toch niet?

Afijn, uiteindelijk ontstaat het besef dat er zoiets is als een standaardmaat, en gaan ze aan de slag met linialen. Deze vorm van leren, die Alfie interdisciplinary projectbased learner centered noemt, daar draait het om.

Leren is niet het luisteren naar iemand die je kennis toedient, of het oneindig invullen van worksheets. Leren gaat om iets willen weten. Denken over onderwijs moet niet gaan om de vraag, hoe verbeteren we bepaalde vaardigheden, maar om hoe kan ik interesse aanwakkeren? Noodzakelijk hiervoor is het opgeven van controle. Leerkrachten geven de controle aan hun leerlingen, en beleidsmakers geven de controle aan de leerkrachten.

Volgens Kohn hebben de beste scholen een cultuur van vragen stellen, zijn leerkrachten vooral generalisten, is er veel interactie, en ontbreken cijfers en huiswerk. Aan het eind van zijn lezing noemt hij een paar zaken die je vooral moet doen als je doel is 'to destroy Dutch education': vaak toetsen, vroeg toetsen en vooral: de scores publiceren. Applaus klinkt uit de zaal. Ik hoor: 'Nou, zie je nou, Sander Dekker!' Een nog harder applaus volgt als hij oproept tot een boycot van publicatie van Cito-scores.

Ouders moeten een brief sturen aan school waarin ze aangeven dat de score van hun kind niet gedeeld mag worden met anderen.

Het verhaal van Kohn is doorspekt met herkenbare oneliners. Good teachers have teeth marks on their tongue. Good teachers know the best learning requires learners to speak. You learn how to make decisions by making decisions, not following directions. Allemaal mooi, tot de verbeelding sprekend en resulterend in driftig knikkende toehoorders.

Hoewel ik het wel eens ben met de boodschap van Alfie, maak ik me ook zorgen. Ik maak me zorgen om Kees en Jaap. Want Kees is een jongen die bij het meten van de Mayflower niets durft te zeggen. Die het best vindt dat Seb en Tom aan het meten slaan, en hij niets hoeft te doen. Hij kan (nog) niet zo goed uit de voeten met constructivistische opdrachten, hij gedijt prima in het huidige systeem. Ik maak me ook zorgen om meester Jaap. Die natuurlijk een goede leerkracht wil zijn. Die nu hoort van Alfie wat dat betekent. Die er vol voor gaat. De controle opgeeft, die leerlingen vragen laat stellen. Maar die merkt dat zijn versie van de Mayflower-les ontaardt in 2 leerlingen die het voortouw nemen en voor de rest afgeleide, neuspeuterende, en zeer stille leerlingen. Meester Jaap denkt: 'Dat was 1 keer, maar nooit meer.'

Wat ik miste in het verhaal was een opmerking over hoeveel van die goede leerkrachten er nu zijn, en hoeveel van die goede leerkrachten er worden opgeleid, en hoeveel huidige leerkrachten straks goed kunnen worden, en hoe dan. Hoe we Jaap moeten helpen dus, maar dat het ook kan betekenen dat Jaap het onderwijs verlaat. Ik miste ook de nuancering dat het projectbased learner centered learning niet voor alle leerlingen even goed is, en dat ook leerlingen daar moeite mee kunnen hebben. Dat we ook rekening moeten houden met Kees dus. Jaap helpen en rekening houden met Kees kan natuurlijk prima samengaan. Maar, dan moet er op veel fronten iets veranderen. Het beleid, de opleiding, de huidige praktijk, de arbeidsmarkt en de ouders. Want stiekem vroeg ik me af hoeveel van de aanwezigen de school van hun kind mede hebben uitgezocht op Cito-scores, of hoe vaak ze vragen naar de cijfers van hun kinderen, of hoe vaak ze het oneens zijn met een observatie over hun kind door de leerkracht, of het advies dat de leerkracht geeft?

Het mooie van de lezing is dat het je aan het denken zet, en dat iedereen op zijn manier er iets mee kan doen. Dat betekent niet dat we morgen de barricades op moeten en moeten eisen dat alles moet zoals Alfie zegt. Want de juiste school voor onze kinderen is er een die niet maar 1 manier van werken kent, maar die verschillende manieren op waarde weet te schatten, en kan toepassen op het juiste moment.

Amber Walraven is senior onderzoeker onderwijs aan het ITS, Radboud Universiteit Nijmegen.

Alfie Kohn gaf op 14 november 2 lezingen in De Rode Hoed in Amsterdam, 1 over onderwijs en 1 over ouderschap. Amber Walraven was aanwezig bij de lezing over onderwijs, met als titel: De juiste school voor onze kinderen.