Als ouders en leraren niet weten dat een kind gepest wordt, kunnen ze ook niet ingrijpen. Daarom is het van belang dat slachtoffers hun mond open durven doen. Onderzoekers uit Groningen en Nijmegen namen data onder de loep uit het nationale onderzoek naar de effectiviteit van antipestprogramma’s om te achterhalen wat bepaalt of leerlingen wel of juist niet praten over pesten. Ze beschikten over ingevulde vragenlijsten van bijna zesduizend kinderen uit groep 5 tot 8 van 73 basisscholen.
Ruim tien procent van de kinderen werd langdurig gepest. Een derde (29,4%) hield hun verhaal voor zich. Ze zochten geen hulp uit schaamte, zelfverwijt, ontkenning of gebrek aan vertrouwen dat anderen kunnen helpen. Slachtoffers die er wel over praten, vertellen dit aan hun ouders (75,9%), vrienden (56,4%), leraren (49,9%), broer of zus (27,7%) of iemand anders (20,5%).
Jongens zwijgen vaker dan meisjes. Ook leerlingen uit etnische minderheidsgroepen houden vaker hun mond dicht. Toch moeten we dit niet te snel toeschrijven aan culturele verschillen op het gebied van communicatie, aldus de onderzoekers. Niet etniciteit, maar de sociaal-economische achtergrond van kinderen lijkt de beslissende factor.Ook sociaal-emotionele aspecten spelen mee: kinderen die hun emoties goed kunnen reguleren of met sociale angst houden eerder hun verhaal voor zich. Zelfvertrouwen of het gevoel erbij te horen, spelen daarentegen geen rol.
Opvallend is de rol van de sfeer in de klas: hoe hechter de klas, hoe minder snel gepeste leerlingen hun mond opendoen. Dat klinkt onlogisch: in zo’n klas is het toch juist veilig om je verhaal te vertellen? De onderzoekers denken dat slachtoffers van pesten in een fijne, gezellige klas het gevoel hebben dat ze erbuiten vallen. Ze zoeken de schuld daarom eerder bij zichzelf.
Rozemarijn van der Ploeg et al., To disclose or not? Children’s tendency to disclose peer victimisation in elementary school. Educational Psychology, mei 2022. NRO projectnummer 405-15-781.
Dit artikel verscheen in Didactief, oktober 2022.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
