Openbare basisschool De Mijlpaal uit Nuenen wilde net het kleuterrekenonderwijs onder de loep nemen toen Ingeborg van Schaik-Schuurmans (40) er stage kwam lopen. Ondanks de goede Cito-scores hadden de onderbouwleerkrachten namelijk het gevoel dat de aansluiting tussen de kleuters en groep 3 niet soepel verliep. De leerkrachten wilden weten wat hun eigen aandeel hierin was en hoe ze dat konden verbeteren.
Dat kwam goed uit. De vraag hoe je een goede rekenbasis legt bij het jonge kind interesseerde Van Schaik-Schuurmans al vanaf het begin van haar opleiding aan de Fontys Pabo in Eindhoven.
Voor haar actieonderzoek – waarin de ontwikkeling van de professional centraal staat – concentreerde Van Schaik-Schuurmans zich op het deelgebied tellen en getalbegrip. Ze inventariseerde eerst het niveau van de kleuterleerkrachten: beschikten zij wel over genoeg kennis en konden ze die ook toepassen in hun les?
Vervolgens combineerde ze twee bestaande reflectiemethodes van Wil Oonk en Belinda Terlouw tot een tool waarmee de leerkrachten hun eigen lespraktijk kritisch konden bekijken én waarmee ze van elkaar konden leren.
Ten slotte hield ze nog een groepsinterview waarin de leerkrachten hun inzichten met elkaar deelden.
De school is zo enthousiast over de reflectietool dat ze de hele kleuterwiskunde op deze manier gaat bekijken.
De school had een goede Cito-score, waarom dan toch een onderzoek?
Van Schaik-Schuurmans: ‘De grote kracht van dit team is dat ze het beter willen doen. Voor hen was het logisch hierbij eerst naar zichzelf te kijken, zich af te vragen of ze ook echt les gaven zoals ze dachten dat ze dat deden. Daarom moest ik hun kennis in kaart brengen. Deze zelfkritische houding is een voorwaarde voor goed onderwijs.’
Hoe deed je dat? Wat was er bijzonder aan jouw reflectietool?
‘Ik combineerde twee reflectiemethodes waardoor ze krachtiger werden. Leerkrachten maakten een foto van een rekenactiviteit en beschreven de les in een reflectieve notitie. Hierbij moesten ze wiskundige termen gebruiken. Zo toetste ik direct hun kennis. De manier van beschrijven zegt ook veel. Je kunt de les alleen feitelijk beschrijven, maar ook aangeven wat de volgende stap zou zijn. Oftewel, in hoeverre kun je je theoretische kennis in de praktijk brengen? Want weten wat een wiskundig begrip inhoudt, is niet hetzelfde als een goede rekenactiviteit verzinnen.
Vervolgens bespraken de leerkrachten samen hun foto’s en notities. Heel belangrijk, want nu leerden ze van elkaar. Ze wezen elkaar op vervolgstappen of alternatieve lessen. Twee zien en weten nu eenmaal meer dan één. Met deze methode kun je goed feedback vragen en verdieping zoeken.’
Dan moet je wel goed kunnen samenwerken.
‘Ja, samenwerken is nog zo’n basisvoorwaarde van goed onderwijs. Wederzijds vertrouwen is essentieel, je kwetsbaar durven opstellen ook. Ik was verbaasd over hoe open ze waren. Hun kennis, hun functioneren als leerkracht stond centraal in dit onderzoek en dat gaven ze mij in handen; een stagiair.’
Klopte hun gevoel, was de aansluiting niet goed?
‘De kennis van de leerkrachten was een beetje weggezakt, maar dat hadden ze snel weer op peil. Verder bleek dat hun kleuterrekenmethode en Cito andere doelen formuleerden over wat een kind eind groep 2 moet weten. Dat schiep onduidelijkheid. De school gaat de uitgever van de kleuterrekenmethode en Cito vragen hun doelen meer op elkaar af te stemmen.’
Dit artikel verscheen in Didactief, november 2012.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
