Onderzoek

Wat moeten we met leerwinst en toegevoegde waarde?

Het gebruik van informatie- en communicatietechnologieën biedt mogelijkheden voor scholen om onder begeleiding van een wetenschappelijk onderzoeker de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Leerwinst en toegevoegde waarde zijn daarvoor de aangewezen instrumenten. Onder leerwinst verstaat de OR 'de toename van kennis of vaardigheden van leerlingen gedurende een periode van een half jaar, een jaar, de gehele schoolperiode of een schooloverstijgende periode'. Zo richt de meting van de leerwinst, in tegenstelling tot het leerlingvolgsysteem (LVS), zich niet op de score van een eindtoets, maar op het verschil in de scores van begin- en eindtoetsen over een langere periode. Geen momentopname, maar het proces van ontwikkeling staat centraal in deze opbrengstanalyse. Wat de school uiteindelijk bijdraagt aan de leerwinst van de leerlingen, geldt als de toegevoegde waarde.

En daar zit de crux volgens de OR, want hoe bepaal je dat? Wat is statistisch relevant en wat niet? Er zijn zoveel variabelen: de thuissituatie van de leerling, het talent dat hij of zij voor een vak heeft of het opleidingsniveau van broers en zussen. Maar ook het niveau van de docent en de andere leerlingen in de klas. Hoe maak je duidelijk welk deel van de leerwinst tot de school behoort en welk deel niet? Is de leerwinst een verdienste van de hardwerkende docent of van een moeder die haar zoon intensief begeleidt bij het huiswerk? Dat is een kwestie van afweging.

De OR adviseert dan ook dat informatie over de leerprestaties van leerlingen moet leiden tot het creëren van instrumenten voor onderwijsverbetering, en niet tot beoordeling van docent of school. Leerwinst en toegevoegde waarde dienen ter ondersteuning van de onderwijspraktijk: geef scholen de ruimte om van gegevens gebruik te maken. Vergroot expertise en onderzoek. Nodig datateams uit in de lerarenkamer, maar ga niet over tot het uitdelen van rapportcijfers.

Tekst Nick van Schaik

11 april 2014