Onderzoek

Verdraagzame leerling pest minder

Er zijn veel antipestprogramma’s, maar helaas zijn ze niet allemaal (even) effectief. Ook blijft vaak onduidelijk óf en waarom iets werkt. Daarom zijn we op zoek gegaan naar factoren die het succes van een programma bepalen. We hebben onderliggende mechanismen van pestgedrag geanalyseerd, waarbij gebrek aan verdraagzaamheid de sterkste voorspeller bleek van pestgedrag in het basisonderwijs. Verdraagzaamheid is het verlangen naar sociale harmonie, dat tot uiting komt in warm, samenwerkend, attent, empathisch, aardig en gul gedrag. Daartegenover staan gedragsomschrijvingen als egoïstisch, agressief, grof, bazig, cynisch, kritisch en manipulatief.

Leidt meer verdraagzaamheid tot minder antisociaal en pestgedrag, en tot socialer gedrag en een beter klasklimaat? Om deze vraag te beantwoorden hebben we een interventieprogramma ontwikkeld en getest in zes klassen (groep 3 t/m groep 8) van een grote basisschool. Zes parallelklassen vormden de controlegroep. Het interventieprogramma bevatte een leerkrachttraining en veertien lessen voor de kinderen door een externe leerkracht. Daarin leerden klasgenoten elkaars achtergrond beter kennen, bespraken ze samen welke regels voor hun klas belangrijk waren, deden ze oefeningen in vertrouwen, en bespraken ze hoe ze emoties als woede en angst bij zichzelf en elkaar konden herkennen. De eerste resultaten zijn veelbelovend: het klasklimaat bleef gelijk, maar leerlingen uit de interventiegroep waren verdraagzamer en vertoonden meer sociaal gedrag en minder antisociaal en pestgedrag. / Dorinde Jansma en Marie-Christine Opdenakker

Dorinde Jansma, Tina Malti, Marie-Christine Opdenakker en Greetje van der Werf, Individual and Class Moral Correlates of Children’s Behaviour in Bullying Situations. Aangeboden ter publicatie, 2017.

Dit artikel verscheen in de rubriek 'Onderzoek kort' in Didactief, juni 2017.