Naomi, Willemijn, Rens. In hoog tempo gaat meester Paul de leerlingen langs. Hij neemt woorden met ze door die ze de vorige les geleerd hebben. Noemt namen van kinderen die hun vinger opsteken, maar ook van wie dat niet heeft. Hij is niet snel tevreden. ‘Kan iemand dat verder uitleggen?’ ‘Kun je een voorbeeld geven?’ ‘Maak eens een zin met dat woord.’ Paul Roelofse, leraar van groep 8 op de Julianaschool in Rhoon, demonstreert hier de ‘Bliksembeurt’ en andere technieken uit het boek Teach like a champion (zie kader). Als hij een vraag stelt, kan iedere leerling een beurt krijgen. Andere technieken die hij laat zien: weet een kind het niet, laat anderen dan helpen en vraag het kind daarna het goede antwoord te herhalen. Vraag door. Verwacht correcte en volledige antwoorden. Als Roelofse na de woordenschatles overgaat op geschiedenis past hij ‘Snelle overgangen’ toe. ‘Kom op, in drie tellen ligt je boek open, is je mond dicht en kijk je naar mij.’ Want Teach gaat niet alleen over pedagogiek en didactiek, maar ook over klassenmanagement, planning en overtuigingskracht.
Hoe krijgen we actievere leerlingen die meer betrokken zijn bij de lessen?, vroegen leraren van de Julianaschool zich af. De resultaten waren ruim voldoende, maar de leraren wilden meer. Toen diende Teach zich aan en dat past bij de school, vertelt directeur Wim Pelikaan. ‘Wij vinden de rol van de leraar belangrijk. En omdat het gros van ons team al langer voor de klas staat, wilden we iets doen waar ook zij nog iets van meenemen. Met Teach nemen ze hun vak opnieuw onder de loep en wat ze daaraan kunnen verbeteren.’
Helder beschreven technieken
De Amerikaan Doug Lemov observeerde veel leraren die opmerkelijk hoge scores wisten te bereiken met hun leerlingen. Hun technieken beschreef hij in Teach Like a Champion. ‘Het leraarschap is een performance profession’, zegt Carla van Doornen van CED-groep die het boek voor het Nederlandse onderwijs liet vertalen en bewerken. ‘Je kunt talent en inzicht hebben, maar in de klas moet je presteren. Om je techniek daar vakkundig te kunnen inzetten, moet je trainen.’ De technieken zijn geschikt voor alle onderwijssectoren. CED-groep ontwikkelde een Teach-cursusaanbod, waaraan momenteel zo’n 25 scholen meedoen (po, vo, mbo).
Meer informatie: www.teachnederland.nl
Een van de belangrijkste dingen is betrokkenheid van alle kinderen vergroten. Bij de klassenbezoeken die Pelikaan voor de functioneringsgesprekken doet, ziet hij bij alle leraren elementen van de geoefende technieken terug. ‘Dat komt omdat het heel dicht bij het vak van leraar staat’, zegt Pelikaan die zelf ook één ochtend voor de groep staat. ‘Eigenlijk is het een heel directe vorm van onderwijsverbetering.’ Aan bepaalde punten moet hij zichzelf regelmatig herinneren. Niet alleen de beurt geven aan leerlingen van wie je weet dat ze met een antwoord komen, bijvoorbeeld. En kinderen echt de tijd geven om na te denken.
Roelofse herkent dat. In zijn taalles geeft hij leerlingen letterlijk de tijd met de techniek ‘Iedereen schrijft’. Hij zet de digiklok op één minuut en alle leerlingen kunnen rustig formuleren wat een woord volgens hen betekent. ‘Ze hebben allemaal een antwoord’, zegt hij. ‘Ze hebben nagedacht en dat is wat je wilt.’ Teach ligt dicht bij zijn stijl van lesgeven en helpt hem een goede balans te vinden tussen sturing en zelfwerkzaamheid van kinderen. Hij is iets anders naar zijn rol gaan kijken. ‘Dat ze allemaal bij de les zijn, mag je eisen. Ik ben de leraar. Als ik het niet eis, wie doet het dan? Dat heeft iets autoritairs, maar dan op een positieve manier. Voor mij had sturing altijd een negatieve betekenis. Ik houd het graag bij mezelf, dan weet ik zeker dat ik ze bereik. Nu mag dat.’
Een beetje overdreven, was de eerste reactie van de leraren toen ze op filmpjes Amerikaanse collega’s hun leerlingen zagen aanmoedigen tot meer, beter en sneller antwoorden. Maar het boek en de Nederlandse voorbeelden relativeerden dat beeld. Roelofse: ‘Je ziet dat het vaardigheden zijn die we allemaal in huis hebben. Je zet alleen de puntjes op de i. Je haalt eruit wat bij je past en dat versterk je.’
Alle leraren proberen de technieken uit zoals ze beschreven zijn en op de cursusmiddagen geoefend worden. Daar blijkt al dat de een meer affiniteit heeft met een techniek dan de ander. Zelf past Roelofse technieken zonodig aan. Hij laat kinderen bij de bliksembeurt bijvoorbeeld staan, dan zijn ze allemaal meteen gericht op meedoen. Wat de aanvankelijke weerstand ook wegnam, is dat leraren met Teach kijken waar ze sterk in zijn en wat ze nog verder kunnen ontwikkelen. ‘Als je iets mag doen wat je kan en het werkt, is dat altijd prettig’, aldus Roelofse. ‘Wat je wilt, is de kinderen pakken en ze iets overbrengen, het liefst met zoveel mogelijk winst voor je leerlingen.’ Roelofse merkt dat hun aandacht nu meer bij de uitleg is: ‘Ze kunnen beter navertellen wat hij eerder in een les heeft uitgelegd en iedereen doet enthousiast mee.’
Dat het filmen van lessen en daarop feedback krijgen van collega’s erbij hoorde, was even wennen. ‘Als je anderen laat oordelen over hoe jij voor zo’n klas staat, stel je je kwetsbaar op. Maar door het te doen, leer je dat het wel meevalt. Je leert echt van elkaar en dat is erg leuk.’ Sommige collega’s merkten op dat Roelofse erg veel deed met mimiek en gebaren. Die non-verbale communicatie is hij zelf gaan zien als sterk punt en daar maakt hij nu bewuster gebruik van.
Teach als fusiestart
De Teach-training speelt ook een rol in de fusie tussen de Julianaschool en de Wegwijzer, een andere basisschool in Rhoon, die in 2014 een feit zal zijn. Het gezamenlijke doel en de cursusdagen, waarop leraren met elkaar oefenen en filmpjes van elkaars lessen bespreken, vindt directeur Wim Pelikaan een goede manier om de twee teams ‘in elkaar te schuiven’. Als het tweejarige Teach-programma (6 rondes klassenconsultaties, 8 studiemiddagen en 2 studiedagen) voorbij is, zorgen teamcoördinatoren dat de resultaten behouden blijven.
Dit artikel is onderdeel van de Didactief-special Vaardig voor de groep (april 2013), die tot stand is gekomen in opdracht en met financiële bijdrage van CED-groep.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
