‘Wij zijn eigenlijk een basisschool zoals alle andere,’ zegt directeur Essam El Mouwafik (links op de foto). ‘We geven gewoon zaakvakken, Engels, begrijpend lezen, rekenen, gym.’ Het verschil met andere scholen is dat de grondslag van Aboe el-Chayr (letterlijk: ‘Vader der goedheid’) islamitisch is: ze heeft haar kernwaarden geformuleerd aan de hand van de islam. ‘Dat zijn respect, naastenliefde, rechtvaardigheid en ishaan,’ vertelt El Mouwafik. ‘Dat laatste is een begrip uit de islam, het betekent je leven leiden alsof je Allah ziet. Dit motiveert je om je best te doen, te blijven leren en jezelf zo te verbeteren.’
‘Als kinderen de school verlaten,
willen we dat ze de verhalen van de
profeten kennen, een beetje koran,
en dat ze de islamitische normen
en waarden hebben meegekregen.’
Op Aboe el-Chayr vieren de ruim 300 leerlingen het Suikerfeest en het Offerfeest en de kerstvakantie heet er wintervakantie. Ze krijgen twee keer per week godsdienstles en vanaf groep 5 doen leerlingen mee aan het middaggebed. El Mouwafik: ‘Elke groep begint met een Arabisch vers uit de koran, hoe ouder hoe moeilijker. Als kinderen de school verlaten, willen we dat ze de verhalen van de profeten kennen, een beetje koran, en dat ze de islamitische normen en waarden hebben meegekregen. We willen ook dat ze het gebed goed kunnen verrichten en de wudu, de rituele wassing voor elk gebed.’
Aboe el-Chayr bestaat sinds 1992 en staat in Tilburg Noord, een van de armste wijken van Nederland, vertelt El Mouwafik. ‘Er zijn veel uitdagingen: armoede, analfabetisme en achterstanden. Veel collega’s komen hier werken omdat ze echt een verschil kunnen maken. Gelukkig vinden ouders vanuit hun cultuur onderwijs ook ontzettend belangrijk.’ Zelf werkte hij eerder op een vmbo als leraar economie, wiskunde, mens en maatschappij en zorgcoördinator. Op de Aboe el-Chayr is hij sinds tweeënhalf jaar directeur. Ahsennur Demirci (midden op de foto) heeft na de HAN-Pabo even als onderwijsassistent gewerkt, maar staat alweer zes jaar voor groep 4. ‘Ouders zijn heel dankbaar voor wat je voor hun kind doet, ik voel me erg gewaardeerd,’ vertelt ze. ‘Ik wilde eigenlijk op een niet-islamitische basisschool werken en daar het verschil maken voor de moslimkinderen, maar ben blij dat ik hier terecht ben gekomen.’
Niet alle ongeveer veertig collega’s zijn moslim. Demirci: ‘De een is bovendien strenger in de leer dan de ander. Vroeger mochten we bijvoorbeeld geen ogen en gezichten tekenen bij de tekenles, nu is dat soepeler. Ik ben moslim, maar heb dat vanuit huis nooit zo meegekregen. Er zijn gezinnen op school die daar strenger in zijn. Het is voor mij fijn dat ik met vragen over religie bij een godsdienstleerkracht terechtkan.’ De kennis die zo school binnenkomt, zorgt voor meer verbondenheid met de ouders, vinden Demirci en El Mouwafik.
Die verbondenheid en saamhorigheid zijn goed te merken tijdens de vastenmaand ramadan (start 10 maart). Demirci. ‘Iedereen krijgt dat vanuit huis mee, en leraren of kinderen die vasten ondersteunen elkaar. Het is wel heel mooi dat de meeste collega’s en veel leerlingen meedoen.’ Voor kinderen is vasten niet verplicht (omdat ze nog in de groei zijn) maar Demirci’s leerlingen willen graag meedoen. Ze vasten bijvoorbeeld in het weekend, of halve dagen. Demirci: ‘Dat doen ze dan tot 12 uur, om te oefenen.’
‘Als je niet eet, doet dat iets
met je lichaam. Het is belangrijk
om rustig te blijven nadenken,
ook als je chagrijnig bent.’
El Mouwafik: ‘De vasten, die valt in de maand ramadan, is een van de vijf zuilen van de islam, naast de geloofsbelijdenis, de gebeden, het geven aan een goed doel en de bedevaart naar Mekka. Het is de enige zuil die niet te controleren is door anderen. Je doet het dus puur voor jezelf, het is iets tussen jou en God. Daarom besteden we er op school zoveel aandacht aan.’
Voor deze speciale maand maakt Demirci een ramadankalender, met een activiteit voor elke dag. Demirci: ‘We maken bijvoorbeeld een dua- of wenskaart die leerlingen dan aan bejaarden sturen.’ Ook stimuleren leraren leerlingen om gul te zijn. De school steunt elk jaar een goed doel waaraan ouders kunnen bijdragen. ‘Vorig jaar was dat bijvoorbeeld een ziekenhuis in Marokko dat mensen kosteloos behandelt,’ aldus El Mouwafik. Ouderbetrokkenheid is tijdens deze maand volgens hem hoger dan normaal. School stimuleert leerlingen ook elkaar te helpen en thuis extra lief te zijn voor hun ouders.
Kennis over de islam is niet vanzelf heel groot op een islamitische basisschool. El Mouwafik: ‘Ik gaf vorig jaar les aan groep 8, waar eigenlijk niemand wist dat ‘ramadan’ gewoon de naam van de maand is. Ik leg dan ook uit dat het een maand van bezinning is, om tot rust te komen en je gedrag te veranderen. Dat je bijvoorbeeld niet meer schreeuwt en dat je respectvol bent. Het is de bedoeling dat je dat altijd doet en natuurlijk eigenlijk tot de volgende ramadanmaand volhoudt.’ Hoe doe je dat dan, lief en gehoorzaam zijn? vroegen zijn leerlingen. ‘Dat is jihad,’ legt hij uit. ‘Die term komt meestal negatief in het nieuws, maar het betekent een gevecht met je innerlijk. Hoe bid je vijf keer per dag? Hoe zorg je ervoor dat je niet liegt? Je moet er elke dag mee bezig zijn. Sommige leerlingen gebruiken bijvoorbeeld een app om ze aan het gebed te herinneren. Maar ik zie het ook als onze taak om ze daarbij te helpen.’
Demirci viert de ramadan om meer begrip te krijgen voor de armere medemens, en om haar zelfbeheersing te oefenen. ‘Als je niet eet, doet dat iets met je lichaam. Het is belangrijk om rustig te blijven nadenken, ook als je merkt dat je chagrijnig bent.’ Maar bovenal is het voor haar een feestmaand. ‘Je wordt ‘s nachts wakker en gaat met z’n allen eten, in de avond komen familie en vrienden langs.’
‘Kun je bijvoorbeeld de
vrijdagmiddagborrel uitstellen
tot na de ramadan zodat
alle collega’s kunnen komen?’
Ook de school organiseert een feestelijke iftar, een maaltijd direct na zonsondergang om de vasten te breken. Ouders helpen met koken of brengen iets lekkers mee, net als tijdens het Suikerfeest. Behalve lekker eten zijn er dan ook spelletjes, zoals spijkerpoepen of een quiz, voor de kleuters een luchtkussen, voor de oudere kinderen een stormbaan. El Mouwafik: ‘Er zijn ook poffertjes en een frietkraam.’
Nederland telt momenteel ruim 50 islamitische basisscholen. Maar El Mouwafik zou het mooi vinden als ook andere scholen aandacht zouden besteden aan islamitische collega’s en/of leerlingen. ‘Kun je bijvoorbeeld de vrijdagmiddagborrel uitstellen tot na de ramadan zodat zij ook kunnen komen? Het is belangrijk dat een vastende collega op een reguliere school zich ook gezien en gewaardeerd voelt. We moeten rekening houden met elkaar.’ Demirci: ‘Besteed aandacht aan een leerling die vast, al is het maar even een gesprek in de klas. Het gaat om gezien worden. Dat had ik zelf vroeger op school ook fijn gevonden.’
Heeft de verkiezingsuitslag van november 2023 nog effect gehad op de school? El Mouwafik: ‘We zijn de enige islamitische bassischool in Tilburg. Ouders zijn sindsdien wel meer op hun hoede, bang om doelwit te zijn van extreemrechts.’ Demirci: ‘In het begin waren de kinderen ook bang en moest ik ze geruststellen, nu zijn ze er gelukkig niet meer zo mee bezig.’
De kinderen worden op Aboe el-Chayr sowieso voorbereid op de bredere maatschappij. El Mouwafik: ‘Straks gaan onze leerlingen ook naar een niet-islamitische middelbare school. We vertellen dat mensen anders kunnen denken, er andere geloven zijn of mensen die niet geloven. Dat homoseksualiteit in de Nederlandse samenleving voor niet-moslims normaal is, of dat je straks in de klas kunt zitten naast iemand die een meisje is maar een jongen wil zijn. Wij geven onze leerlingen genoeg handvaten om ze klaar te stomen voor de maatschappij.’ Demirci: ‘Daarom voelen niet-moslimleraren zich hier ook thuis.’
Op de foto: Essam El Mouwafik, Ahsennur Demirci en Malik Ozcan
Ook met je team op de foto?
Mail naar [email protected].
Deze aflevering van Team in beeld verscheen in Didactief, januari/februari 2024.
1 Religieuze idealen in de praktijk
2 'Omarm islamitisch onderwijs'
3 Ramadan en examens
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
