Onderzoek

Taal met handen en voeten

Tekst Hanneke Pot
Gepubliceerd op 06-11-2018 Gewijzigd op 25-02-2019
Beeld Shutterstock
Kleuters die nog niet zo goed Nederlands verstaan, hebben baat bij extra woordenschatonderwijs. Hoe je dit precies aanbiedt, blijkt er minder toe te doen.

Wat doe je met vierjarigen die je klas in komen en nauwelijks een woord Nederlands spreken? De taal overbrengen met handen en voeten lijkt dan logisch en dat is ook het uitgangspunt van Total Physical Response (TPR). Kinderen worden niet gedwongen tot spreken als ze daar nog niet aan toe zijn. Ze kunnen laten zien of ze de leerkracht begrijpen door te reageren op eenvoudige opdrachtjes (‘klim op de stoel’).
Leren kleuters zo meer en sneller de doelwoorden, die ze nodig hebben om mee te komen op school? Dit onderzochten we door twintig basisscholen in de regio Rotterdam extra woordenschatactiviteiten te laten aanbieden bij het vve-programma Ik & Ko, op drie manieren: de gebruikelijke Ik & Ko-activiteiten voor een kleine groep (zoals interactief voorlezen en gesprekjes), TPR samen met de leerkracht, en TPR grotendeels zonder de leerkracht (op een iPad). In beide TPR-varianten werden doelwoorden (ook) los aangeboden en veel vaker herhaald dan in de gebruikelijke benadering.
Woordenschattoetsen wezen uit dat de drie onderzochte manieren niet voor elkaar onderdoen en dus alle drie evenveel opleveren. Dat deze kleuters (p)reteaching krijgen – extra woordenschatactiviteiten in een klein, homogeen groepje buiten de klas in een rustige ruimte (of individueel op de iPad) – lijkt belangrijker dan hoe dat precies gebeurt. Beginnende tweedetaalleerders met een lage score op de Taaltoets Alle Kinderen (TAK, Cito) profiteren daarbij receptief (luisteren) het meest; met een relatief hoge TAK-score leren ze productief (spreken) het meest. Wel heeft TPR andere voordelen: TPR via de iPad legt geen extra beslag op de leerkracht en maakt (p)reteaching dus beter te organiseren. En bij TPR met de leerkracht leren leerkrachten zelf het meest, namelijk over hoe deze kleuters woorden leren.


Hanneke Pot, Tweedetaalleren met handen en voeten. Studies naar de effecten van Total Physical Response bij vierjarige beginnende tweedetaalleerders. Proefschrift Universiteit van Amsterdam, 2018.
 

Verder lezen

1 Kort & Goed: Nieuwkomers in het po

Click here to revoke the Cookie consent