Een slordige dertienduizend personages telden ze. Judi Mesman, hoogleraar Interdisciplinary study of societal challenges, en haar team plozen schoolboeken voor Nederlands en wiskunde in de brugklas uit om te kijken naar de representatie van gender en etniciteit. Ze bekeken boeken van Noordhoff, Malmberg, Thieme Meulenhoff, Cito en Plot26. Hun conclusie: de schoolboeken schotelen leerlingen nog steeds een eenzijdig beeld voor.
Vrouwen vormen de minderheid (41,4%) en van alle personages die een beroep uitoefenen is maar 28% vrouw. En het beroep van die vrouwen is ook nog eens rolbevestigend: huishoudelijk en verzorgend. Mannen daarentegen schitteren in de schoolboeken als wetenschapper, sporter of technisch wonder.
En waar volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek 13,4% van de Nederlanders een niet-westerse migratieachtergrond heeft, is dat in teksten uit schoolboeken maar 9%. In afbeeldingen ligt dat percentage hoger (16%), maar wel is er vaak een stereotiep beeld: niet-westerse mensen hebben beroepen met een lagere status, met als uitzondering de zwarte sporter.
De vertekening van de maatschappelijke werkelijkheid is subtiel, stellen de onderzoekers. ‘Overduidelijke stereotypen waren zeldzaam,’ aldus Mesman, ‘maar kinderen zijn heel gevoelig voor juist subtiele, verstopte boodschappen.’ Bovendien blijkt uit eerder onderzoek dat die beelden ook effect op het leren hebben. ‘Als je het idee hebt dat je schoolboek over jou gaat, motiveert dat en geeft het je het idee dat jij het ook kunt.’ Zo begrijpen meisjes teksten over scheikunde beter wanneer er plaatjes van vrouwelijke wetenschappers bij staan. En als meisjes voor een rekentoets een kleurplaat van een meisje met een pop inkleurden, maakten ze de toets slechter dan na een neutrale taak.
Judi Mesman e.a., Representatie en stereotypering van vrouwen en mannen in schoolboeken voor de brugklas. En: Etniciteit in schoolboeken voor de brugklas: representatie en stereotypering. Universiteit Leiden, 2019.
Dit artikel verscheen in Didactief, december 2019.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
