Nieuws

Spin rond Kunskapsskolan

De Staat van het Onderwijs was dit jaar kritisch over vernieuwingsscholen. Te vaak evalueren zij te weinig (lees later deze maand ook dit interview met de inspectie). Hoewel onderzoekers Monique Volman en Guuske Ledoux terecht aandacht vroegen voor de enkele parels onder de vernieuwers, zijn er, conform de waarschuwing van de inspectie, voorbeelden te vinden waar het mis gaat met onderwijsvernieuwing. Half augustus liet de AOb weten dat de leerlingen van het Stella Maris drie jaar na invoering van het Zweedse onderwijsconcept Kunskapsskolan een forse leerachterstand hebben en dat de school het komend schooljaar deels stopt met het concept. In april publiceerde De Limburger al dat de prestaties van het Stella Maris College in Meerssen achteruit gingen, mede in verband met Kunskapsskolan. Aanleiding voor de berichtgeving was een inspectierapport waarin de school – die voorheen goed bekend stond in de regio – als ‘zeer zwak’ werd beoordeeld. In maart 2019 berichtte de AOb ook al dat het Kennemer College Beroepsgericht in Heemskerk het Zweedse onderwijsconcept Kunskapsskolan de deur uit deed, omdat docenten en leerlingen ontevreden zouden zijn over de portal die traditionele methodes vervangt. Een maand later volgde het bericht dat ook VSO Heliomare stopte met het Zweedse onderwijsmodel.

Maar zo makkelijk laat Kunskapsskolan zich niet wegzetten. In een ‘nieuwsartikel’ op de eigen website reageert de organisatie op 21 augustus 2019 op de recente berichten rond het Stella Maris. Ze wast haar handen deels in onschuld: ‘Wij moeten, achteraf bezien, vaststellen dat wij teveel zijn meegegaan in het toen geldende enthousiasme (bij de invoering van Kunskapsskolan op Stella Maris, redactie Didactief). Want twee jaar later hebben de schoolleiding en de leraren gezamenlijk moeten constateren dat deze brede invoering niet heeft opgeleverd wat we er tevoren van hadden verwacht. Wij hadden nadrukkelijker moeten adviseren om de invoering van gepersonaliseerd onderwijs meer te temporiseren.’

Deels bekent Kunskapsskolan ook schuld: ‘Met elk nieuw inzicht dat zo ontstaat, gaan ook wij aan de slag. Dit heeft er onder andere toe geleid dat wij het initiatief hebben genomen om de Learning Portal belangrijk te verbeteren. Zo is er meer ondersteuning voor leraren en bieden we een aantal scholen ook toegang tot een bredere set leerbronnen. Naar de toekomst toe zullen we deze mogelijkheden verder blijven uitbreiden.

Naast techniek en inhoud werken we verder hard aan een stevig kader voor scholen dat hen houvast biedt in hun transitie. Het KED Quality Framework – een in Zweden uit en te na getest schoolkwaliteitssysteem vormt hiervoor de basis.’

In Nederland werken circa dertig scholen volgens het onderwijsconcept van Kunskapsskolan-onderwijs. Het is relatief duur, het kost volgens berichtgeving van de AOB circa 350 tot 400 euro per leerling. Verondersteld wordt dat deze vorm van gepersonaliseerd onderwijs waarbinnen iedere leerling op een andere manier en in een ander tempo leert, een positief effect heeft op motivatie en zelfsturing. In onderzoek van de Kennisrotonde van het NRO staat dat er geen studies bekend zijn die de hierboven veronderstelde effecten daadwerkelijk aantonen. Wel lijkt het aannemelijk, stellen de onderzoekers, dat deze vorm van onderwijs een positieve invloed heeft op motivatie en zelfregulatie.

Er is weliswaar een aantal instrumenten beschikbaar voor het meten van motivatie en zelfsturing bij leerlingen in het vo, maar de Nederlandstalige versies van deze instrumenten blijken slecht toegankelijk voor de onderwijspraktijk.