Ah, je komt uit Nederland? Diverse mensen met wie ik sprak tijdens het Global Education and Skills Forum in Dubai eind maart bekeken me met enige achterdocht en ongeloof. Want ja, Nederland was in de openingskeynote van OESO-voorman Andreas Schleicher wel naar voren geschoven als braafste leerling van de klas. Met mooie cijfers en, zoals hij later poneerde, zonder gezeur over overmatig toetsen: 'In Nederland hoor ik nooit discussie over gestandaardiseerde toetsing. Ik heb nog nooit een Nederlandse leraar ontmoet die zich slaaf van toetsing voelt.' Je vraagt je af met wie de OESO-man praat als hij ons land bezoekt.
Drillen en stampen
Schleicher, aangekondigd als 'the most influential man in education', is als directeur Education and Skills bij OESO onder meer verantwoordelijk voor internationale wie-is-de-beste-metingen als PISA, PIAAC en TALIS. Toetsing is zijn middle name.
Toetsing was, in de wandelgangen en in een speciaal debat, een van de veelbesproken items tijdens de conferentie. In Schleichers keynote viel het T-woord nog niet. Hij bepleit vooral beter onderwijs. Een uitdaging, vindt hij, want 'onze scholen zijn innovatievijandig', verkondigde hij en toverde daarbij weer een van zijn vele staatjes en grafiekjes tevoorschijn: driekwart van de leraren antwoordt ontkennend op de vraag of ze beloond worden voor vernieuwend lesgeven. En mensen, kunnen we in Europa nou niet eens ophouden met drillen en stampen? China en Japan mogen de naam hebben, in werkelijkheid is het Verenigd Koninkrijk wereldkampioen feitjes uit de kop knallen. En daar gaat het niet om, vindt Mr Pisa. 'We moeten het echt veel beter gaan doen,' bezwoer Schleicher. Want onderwijs is meer dan kennis, het is ook 21e-eeuwse vaardigheden, sociaal-emotionele vaardigheden, het aankweken van empathie, moed, leiderschap en ethiek.
Versmalling
Mooie woorden, maar er gaat een andere werkelijkheid achter schuil, zowel in de klas als bij de OESO. Dat bleek later op de conferentie, tijdens het debat in een nagebouwde Lagerhuis-setting over de stelling 'This House believes we are becoming slaves to testing and standardised assessment'. Tony Little, directeur van het Britse Eton College – toch niet de minste school ter wereld – wilde wel even uitleggen waarom in zijn land gedrild wordt: 'De toenemende obsessie met toetsing gaat ten koste van waar het in onderwijs om gaat.'
We moeten hem goed begrijpen: hij heeft helemaal geen hekel aan examens. 'Maar het is te ver doorgeslagen.' Zaken die lastig te toetsen zijn, zoals de kunstvakken, raken in de verdrukking. 'Wat niet getoetst kan worden, is onbelangrijk. Met als resultaat versmalling en teaching to the test.' Hij vertelde over een onderwijsinspecteur die een katholieke school bezocht en zei alleen toetsresultaten te willen zien – 'I don't want that ethic stuff'. Nederlandse scholen zullen dat herkennen. De inspectie uit weliswaar respect voor de eigen waarden van de school, maar rekent scholen toch eerst en vooral af op goede toetsscores en eindexamencijfers.
Onderwijsstandaarden
Dat niet alleen in Nederland maar ook in Engeland een toetsdebat plaatsvindt, bleek uit de woorden van Little's landgenoot, Simon Lebus (Group Chief Executive, Cambridge Assessment). Hij noemde toetsing het 'meest krachtige instrument voor verandering en verbetering van het onderwijs' en snapte niet waarom het toch zo controversieel is. 'Te vaak horen we dat toetsen de creativiteit doden en faalangst kweken. Maar ze vormen juist een safeguard voor onderwijsstandaarden en voor het bieden van eerlijke kansen aan kinderen.' Niet het rijkste, maar het slimste kind mag door naar de volgende ronde.
Miriam Mason-Sesay (Country Director, Educaid Sierra Leone) maakte korte metten met onderwijsstandaarden en de bijbehorende toetsing. Ze liet de bekende cartoon zien van een aap, vis, olifant, slak en hond die de opdracht krijgen in een boom te klimmen. Hoezo eerlijke selectie? Ook zij benadrukte dat toetsing het onderwijs vernauwt tot louter cognitieve prestaties. 'Andreas Schleicher noemde in zijn keynote wel veel doelen voor onderwijs, maar onze toetsen meten alleen de reken- en taalvaardigheid van kinderen. Logisch, creativiteit en burgerschap zijn lastiger te meten dan 1 plus 1 is 2.'
Dat is niet helemaal waar, haakte Schleicher in. Voor kunstvakken en burgerschap bestaan bijvoorbeeld heel goede toetsen. Dus nee, toetsen hoeven het onderwijs helemaal niet te versmallen. En nee, natuurlijk zijn we geen slaaf van toetsing. Zelfs de PISA-hitparade is nuttig. Kijk maar naar Duitsland: na achterblijvende scores voor wiskunde heeft dat land er hard aan getrokken het reken- en wiskundeonderwijs te verbeteren.
Discussie
Het moge duidelijk zijn: ook buiten Nederland woedt dezelfde discussie over toetsing met dezelfde argumenten voor en tegen. De trend van toenemende toetsing geldt ook wereldwijd, al zien we ook groeiende tegenbewegingen - zie bijvoorbeeld dit artikel over toetsing in de VS. En zie bijvoorbeeld de weerstand tegen de rekentoets en de diagnostische tussentijdse toets in het vo. Die laatste werd gisteren definitief afgevoerd na protesten van Kamerleden en uitgevers. Het is dan ook een raadsel hoe Schleicher met droge ogen kan beweren dat Nederland de uitzondering op de regel is.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
