Onderzoek

Scholen dicht, prestaties gedaald

In het voorjaar van 2020 waren basisscholen als gevolg van de coronacrisis twee maanden gesloten. Leerlingen kregen online les en moesten thuis hun schoolwerk doen. De afgelopen maanden bleek uit verschillende onderzoeken dat dit een negatieve invloed had op de leerprestaties van leerlingen. Zowel Vlaamse als Nederlandse leerlingen lieten minder leergroei zien dan in voorgaande jaren (Maldonado en De Witte, 2020; Engzell e.a., 2020).

In vrijwel alle groepen is bij begrijpend lezen per saldo niets geleerd

In ons onderzoek, op basis van de OnderwijsMonitor Limburg, hebben we toetsgegevens bekeken van groep 3 tot 7 (zo’n zestienduizend leerlingen per groep, van 2015-2016 tot 2019-2020) voor technisch lezen (DMT), spelling, rekenen en begrijpend lezen. Het aantal toetsen liep in mei en juni 2020 door de lockdown flink terug, naar gemiddeld zo’n 30%. De DMT werd het meest afgenomen (bijna de helft van het aantal afnames in 2019), de begrijpend lezen-toetsen het minst (slechts 15% van 2019).

In alle groepen en alle vakken zien we achtergebleven leerprestaties; de mate verschilt per vak en groep. Onze resultaten beperken zich tot één provincie, inmiddels is gebleken dat ze elders in Nederland zeer vergelijkbaar zijn.
 

Tot 42% lager

Uit de analyses blijkt dat de leerprestaties in groep 3 het meest achterblijven voor alle vakken: deze daalden 20 tot 42% vergeleken met 2019. Reden hiervoor kan zijn dat in groep 3 een belangrijke start wordt gemaakt met vakken die worden getoetst, terwijl de leerlingen mogelijk nog onvoldoende basis hebben om zelfstandig te werken aan deze leerstof. In de andere groepen zijn de prestaties het sterkst achteruitgegaan bij begrijpend lezen (ongeveer een kwart lager). In groep 6 is dit verschil het kleinst (10%). 

Ook hebben we gekeken hoe groot de achterblijvende prestaties zijn vergeleken met de gemiddelde normale leergroei. Deze groei bepaalden we op basis van de Cito-vaardigheidsscores, die vergelijkbaar zijn tussen de groepen. De normale leergroei bij deze vakken is het hoogst in de eerste groepen (3 en 4), daardoor zien we de negatieve gevolgen van de schoolsluiting vooral terug in de hogere groepen.

Voor begrijpend lezen kunnen we concluderen dat in alle groepen, behalve groep 6, per saldo niets is geleerd tijdens de twee maanden durende schoolsluiting. De gemiddelde leerprestaties zijn bij begrijpend lezen een derde (groep 5) tot 42% (groep 7) lager dan normaal. Als je bedenkt dat leerlingen normaal ongeveer een vijfde van de jaarstof hadden moeten leren in twee maanden tijd, zijn dat aanzienlijke verschillen. Voor technisch lezen ligt de daling rond de 10% in alle groepen, en voor spelling en rekenen variëren de percentages tussen de 5 en 15%.

Factsheets Limburgse leerlingen op de basisschool ten tijde van corona, Universiteit Maastricht, 2020.

Bronnen:

• Maldonado, J.E. en De Witte, K. (2020). The effect of school closures on standardised student test outcomes. Discussion paper no. 20.17, Faculty of Economics and Business, KU Leuven.

• Engzell, P., Frey, A. en Verhagen, M. (2020). Learning inequality during the COVID-19 pandemic. Working paper Leverhulme Centre for Demographic Studies, Oxford University.

• Voor een volledig overzicht van alle resultaten zie de factsheets.

Uitleg bij 20 tot 42%:

De effecten zijn uitgedrukt in een percentage van de standaarddeviatie van de toetsscores, om rekening te houden met spreiding van de toetsscores.

Dit artikel verscheen in Didactief, december 2020.