Wat moet je je voorstellen bij ‘ruimte houden’?
Annette: ‘Als je op een school werkt, word je opgezogen door alle dagelijkse dingen. Ook al heb je alles goed op orde: je houdt voortdurend ballen in de lucht en soms vliegen ze je om de oren. Omdat je steeds in het hier en nu bezig bent, kun je bijna geen afstand nemen. Toch is dat essentieel, zeker nu de toekomst door onder andere het lerarentekort en corona, onzeker is. Hoe ga je om met het onbekende? Ruimte houden gaat voor mij over ervaren. Ervaren dat er wel ruimte en tijd is om te experimenteren, om dingen opnieuw uit te vinden.’
Annette ter Haar maakte vijf jaar geleden deel uit van het verkennersteam van het LEF en is nu directeur van de Daltonschool in Oegstgeest.
Jij volgt met jouw docententeam een traject bij Ruimtehouders. Waarom?
Annette: ‘Toen ik vijf jaar geleden in het verkennersteam van het LEF zat, maakte ik er kennis mee. In een 24-uurssessie leerde ik dat een goede kennismaking het zoveel makkelijker maakt om collega’s te vinden en te begrijpen. Toen ik met mijn eigen lerarenteam voor een visietraject stond, dacht ik: ik vraag of zij dat willen begeleiden.
Wij zijn een klein team met 21 leerkrachten. Tien daarvan zijn nieuw. Tijdens de schooldag hebben we geen tijd om elkaar écht te leren kennen. In het visietraject, buiten de muren van de school wel; in een andere omgeving leren we elkaar (verlangens, ideeën, drijfveren) kennen en wisselen uit wat we met elkaar willen bereiken. Er is alle aandacht en ruimte voor de onderlinge verschillen, voor introverte en extraverte collega’s. Elke collega doet op zijn eigen manier mee, in zijn eigen tempo. Iedereen voelt zich vrij om zich te laten horen en te experimenteren. We leren hoe je samen innovatief en creatief kunt zijn.
Die lerende oriëntatie vind ik heel belangrijk omdat wij kinderen elke dag dingen leren die ze nog niet kennen. Volgens mij werkt dat alleen als je zelf ook die stap neemt. Als je alleen maar veilig werkt vanuit wat je kunt en wat je weet, dan vraag je iets wat je niet terugvindt bij de kinderen.’
Het LEF en ruimtehoudenRuimtehouders trainde onderwijsinnovators van het LEF in het begeleiden van innovatieprocessen. De training Nieuwe ruimte voor leren is een samenwerking tussen LEF en Ruimtehouders en wordt in het LEF gegeven. ‘Een onderwijsinnovatie vergt lef, creativiteit, experimenteren en leren. Je gaat namelijk iets anders dan anders doen. In zo’n proces maak je een golfbeweging, want je beweegt je tussen wat je weet en het onbekende. Daar ontstaan nieuwe inzichten en ideeën. Wij noemen dat ruimte houden voor de golf. Eigenlijk doet elke leerkracht dit dagelijks in de leerprocessen met leerlingen,’ zegt Hilde Swets, trainer en transitiecoach van Ruimtehouders. ‘Je realiseert je dat je niet alles van tevoren weet. En dat is precies wat je nodig hebt, want dan ga je openstaan voor andere perspectieven en toevalligheden. Zo word je creatief.’ |
Heb jij die ervaring ook, Maaike?
Maaike: ‘Ik volgde verschillende sessies binnen het LEF en merk dat als je mensen met verschillende visies bij elkaar zet, dat jou helpt om in een ander gedachtenspoor te komen. Je zit soms zo vast in je eigen koker. De groep wordt geïnspireerd om open te staan voor elkaars perspectieven, voor andere oplossingen. Zo organiseren we nu elke maand een bijeenkomst voor het kernteam van het LEF waarbij iedereen een vraagstuk uit de eigen organisatie inbrengt en de andere kernteamleden helpen om een antwoord of stappenplan te bedenken. Samen kom je verder.’
Maaike van der Heide is leercoach voor de opleiding Jeugd en Onderwijs, leercoach/assessor voor de zij-instroom van Pabo Hogeschool Leiden en lid van het kernteam van het LEF.
Ruimte leren houden zorgt voor een wezenlijke verandering?
Maaike: ‘Zeker. Alles wat je doet en zegt, heeft effect op hoe je je verhoudt tot de mensen om je heen. Openstaan voor andere gedachten en ervaringen brengt veel rijkdom. Privé merk ik dat gesprekken met vrienden die een andere mening hebben over bijvoorbeeld het coronabeleid of opvoedingsstijlen, mij laten inzien dat mijn manier van denken ook maar ‘een’ manier is, en dat die manieren naast elkaar kunnen bestaan. Met een ander idee, kun je evengoed elkaar tof vinden. In de relatie met collega’s en studenten merk ik dat ik hen echt wil begrijpen, en dat ik dat alleen kan doen, door ook hun perspectief te verkennen en te erkennen. Als leerkracht neem je jouw persoonlijkheid immers mee de klas in. Als jij openstaat voor wie zij zijn, heeft dat natuurlijk invloed op je leerlingen.’
Hoe doe je dat ‘openstaan voor wie zij zijn’?
Maaike: ‘Door mijn aannames over anderen thuis te laten, en echt nieuwsgierig te zijn naar die ander. Je kunt het beschouwen als een canvas; ik laat de kwast en de verf bij de ander en met het stellen van vragen, kleurt die het canvas steeds meer in. Dat is heel anders, dan het voor die ander alvast vol schilderen, en dan zeggen: “dit ben jij, toch?” Zo’n houding inspireert leerlingen om zich ook open te stellen, om te kúnnen leren.’
Lukt het om iedereen ruimte te geven?
Annette: ‘Niet altijd. Ik ben zeer praktisch ingesteld. Theorie vind ik leuk, maar ik wil het wel snel geregeld hebben: wat gaan we doen en hoe doen we dat? Ik vaar op energie. Als ik zie dat iemand er energiek ingaat, denk ik prima: ga. Maar er zijn ook mensen die op een andere manier werken en ook die mogen begeleiding krijgen. Ruimte houden leert mij om meer geduld in die processen te hebben en niet alles gisteren te doen. ’
Maaike: ‘Ook ik wil soms te snel schakelen, en vind ik my way or the highway. Dan fluit ik mezelf nog wel eens terug. Met het doordrammen van mijn zin, heb ik nog nooit een effectieve samenwerking gerealiseerd, en zo werkt dat, in mijn optiek ook de andere kant op.’
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
