Onderzoek

Rekenen met kleuters

Nog altijd bestaat het beeld dat de overstap van de onderbouw naar de middenbouw van de basisschool heel groot is. In groep 3 is het afgelopen met spelen en dan begint het serieuze leren. Leren lezen, leren rekenen, leren schrijven. Dat beeld, mogelijk gechargeerd, moet van tafel. De kleutertijd is een zeer belangrijke voorbereiding om daadwerkelijk met leren te kunnen beginnen, stelt orthopedagoge Sylke Toll. 'Nog voor leerlingen daadwerkelijk zijn begonnen met leren rekenen, kun je al voorspellen of ze problemen gaan krijgen. Kleuters die nog niet kunnen tellen, slecht kunnen ordenen, begrippen als hoger-lager, meer-minder nog niet kennen of getalsymbolen niet herkennen, dat zijn indicatoren voor mogelijke rekenproblemen in de hogere groepen.'

Scholen zijn zich daarvan volgens Toll nog te weinig bewust. 'Ze zouden best meer aandacht mogen besteden aan het in kaart brengen van achterstanden. Daar zijn gestandaardiseerde toetsen voor zoals de Cito-toets Rekenen voor Kleuters of de Utrechtse Getalbegrip Toets-Revised. Leerlingen die daarin een D- of E-score halen, zouden extra ondersteuning moeten krijgen, omdat zij anders al met een achterstand aan het formele rekenen beginnen.'
Toll onderzocht de effectiviteit van gerichte interventie in de kleuterklas. Samen met leerkrachten ontwikkelde ze het programma Op weg naar rekenen. Hiermee kunnen leerkrachten of onderwijsondersteuners remediërend met de leerlingen aan de slag.

Leerlingen oefenen in kleine groepjes, waardoor ze alsnog de benodigde vaardigheden voor de latere rekenlessen ontwikkelen. Ze vergeleek groepen die werkten met haar programma met groepen die het reguliere aanbod volgden en kon aantonen dat de extra ondersteuning zinvol is. 'We hebben de leerlingen onderzocht van halverwege groep 1 tot het einde van groep 3. Niet alleen gaan ze door het remediërende programma meer vooruit, maar ook nadat we daarmee gestopt zijn, blijven ze het beter doen.'

Sylke Toll, A journey towards mathematics. Effects of remedial education on early numeracy, Proefschrift Universiteit Utrecht, 2013. Het programma Op weg naar rekenen is uitgeven bij Graviant.

Tekst: Peter Zunneberg

Dit artikel is verschenen in de rubriek Onderzoek Kort van Didactief (januari-februari 2014).