´Mevrouw de minister, hoe gaat u de tweedeling in het onderwijs oplossen?´ Met haar gebruikelijke voortvarendheid gooit het onlangs vertrokken PvdA-kamerlid Tanja Jadnanansing, de dagvoorzitter van dienst, meteen maar even een grote vraag op tafel als Jet Bussemaker het podium betreedt.
Er klinkt gelach op uit de zaal in het MBO Utrecht, waar zich op een zonnige zaterdagmiddag op 10 september zo’n honderddertig mensen hebben verzameld voor het PvdA Onderwijslab, een programma over de school van de toekomst. Die school zal - als het aan de PvdA ligt - meer gericht zijn op het bieden van gelijke kansen. In een recente initiatiefnota presenteren de Kamerleden Loes Ypma en Mohammed Mohandis veertien concrete punten om de tweedeling in het onderwijs te lijf te gaan, zoals het recht op een meervoudig schooladvies, meer voorbereidingstijd voor leraren, betere doorstroommogelijkheden, een maatwerkdiploma en meer geld voor scholen met achterstandsleerlingen.
Terug naar het podium, waar Jet Bussemaker het voorzetje van Jadnanansing aangrijpt om nog maar eens uit te leggen hoe beperkt de invloed van een minister is. De traditionele onderwijsvrijheid heeft Nederland veel goeds gebracht, erkent Bussemaker, maar er zijn ook schaduwzijden. ‘Misschien zijn we met de autonomie van de scholen wel wat doorgeschoten’. Zo kwam er deze kabinetsperiode geld voor extra mensen in de klas, maar bleek vervolgens niet te achterhalen hoeveel leraren daar nu daadwerkelijk van zijn aangesteld. Er deden ook verhalen de ronde over schoolverenigingen die in plaats van een onderwijsassistent een assistent voor het bestuur aantrokken. Frustrerend, vindt Bussemaker. De minister wil ook per wet een einde maken aan de praktijk dat sommige mbo-instellingen instromers uit het vmbo weigeren, ook al voldoen zij aan alle toegangseisen.
Maar de tweedeling in de samenleving bestrijden doe je niet alleen op school. Bussemaker wil een gelijke kansen-alliantie en zij doelt daarmee op bedrijven die niet alleen vwo’ers een bijbaantje gunnen, op sportclubs die zorgen voor huiswerkbegeleiding en op culturele instellingen die hun educatieve rol serieus nemen. Als voorbeeld van hoe mooi dat laatste kan zijn, noemt Bussemaker een project van museum het Mauritshuis met kinderen uit de Schilderswijk in Den Haag. Die verdiepen zich in de achtergronden van Vermeers Meisje met de parel, maken daar een eigen versie van en gaan tot slot het wereldberoemde schilderij in het echt bekijken. ‘Zeer ontroerend om te zien hoe op sommige van die tekeningen het meisje met de parel een hoofddoek heeft gekregen’.
Na een uur met presentaties van onder andere social media fenomeen Meester Bart, excellentiegoeroe Luc Greven en LEF-ambassadeur Saf Benaskar gaat de middag verder in deelsessies. Daar staan thema’s op het programma als onderwijs en opvang van jonge kinderen, de school als plek om te leren samenleven en lerarenopleidingen en professionalisering. Het publiek bestaat uit een brede mix van mensen - vaak met een PvdA-link - die in het onderwijs werken, variërend van docenten, onderwijsadviseurs, bestuurders tot vertegenwoordigers van belangengroepen. Allemaal met hun eigen agenda. ‘Ik kom vijf punten inbrengen’, zegt een onderwijsadviseur op vastberaden toon bij het voorstelrondje in één van de sessies. Een bestuurslid van een oudervereniging neemt elke kans waar om erop te hameren dat schoolbesturen meer ter verantwoording moeten worden geroepen. En een leerkracht uit Friesland wil graag gezegd hebben dat politici niet moeten verwachten dat het onderwijs alle maatschappelijke problemen kan oplossen. ‘Ik ben in ieder geval mijn verhaal kwijt’, zegt een mevrouw van oudervereniging Balans op de vraag wat ze precies verwacht van bijeenkomsten als deze.
De verbindende rol van het onderwijs is een thema dat bij veel sprekers in de deelsessies terugkeert. ‘Alsjeblieft geen gymnasia meer’, verzucht een schooldirecteur uit Amsterdam. ‘Laat een vmbo-kader leerling met een vwo’er samen wiskundeopdrachten maken en ze leren er allebei van.’ Af en toe klinkt ook het klassieke sociaaldemocratische geluid, bijvoorbeeld als een geschiedenisleraar vol vuur begint te vertellen hoe geëmotioneerd zijn nauwelijks geschoolde grootmoeder was bij zijn afstuderen. Verheffing, wil hij maar zeggen, is nog steeds een kerntaak van de PvdA en dat besef mist hij wel eens bij jongere leden. ‘Ik ben een sociaaldemocraat tot in mijn vezels, maar als ik sommige kandidaat-Kamerleden hoor spreken dan denk ik wel eens: “Ga eerst het complete oeuvre van Theo Thijssen lezen en kom dan nog maar eens terug”.’ Tot hilariteit – en ook enige gêne - van de overige aanwezigen blijkt de man de enige leraar in de deelsessie.
Het is de betrokkenheid van zulke sprekers die Kamerlid Loes Ypma bijzonder aanspreekt. ‘Ik krijg daar energie van en ik weet dan weer waarom ik bij de PvdA zit’. Heeft ze ook echt nieuwe dingen gehoord op het Onderwijslab, waarvan de uitkomsten gedeeld worden met de commissie die het verkiezingsprogramma gaat schrijven? ´Natuurlijk hoor ik altijd wel dingen die ik nog niet wist´, zegt ze in een telefoongesprek enkele dagen later, ´maar gelukkig herken ik vooral veel. Ik kom zelf uit het onderwijs en ga twee dagen per week op werkbezoek. Ik weet wat er leeft.´ Wel raakte Ypma in gesprek met een docente van de Openbare Schoolgemeenschap Bijlmer in Amsterdam, waar de leerlingen van alle schooltypen de eerste twee jaar samen les hebben. ‘Daar ben ik dus meteen de maandag daarop gaan kijken’. Want extra geld voor scholen die in brede brugklassen investeren is een van de voorstellen uit de nota van Ypma en haar collega-Kamerlid Mohandis.
Gaat dat extra geld er ook komen? Ypma verwacht van wel en is ook optimistisch over een paar andere voorstellen. Zo denkt ze dat het recht op een meervoudig schooladvies er snel kan komen en hoopt ze ook iets te kunnen doen aan de relatief hoge kosten die mbo-studenten maken. 'Iemand die de koksopleiding doet, moet zelf zijn messenset betalen. En een aankomende timmerman zijn eigen gereedschap. Daar moet een potje voor komen.´ Op wat voor termijn? ‘Deze drie zaken moeten allemaal nog voor de verkiezingen geregeld kunnen worden´, klinkt het beslist, zeker nu het economische tij eindelijk meezit. Dat is niet te rooskleurig gedacht, blijkt een paar dagen later: op Prinsjesdag komt het kabinet met geld om de schoolkosten van mbo´ers te verlagen. Het eerste punt is binnen, maar het zal zeker niet de laatste keer zijn dat de PvdA zich dit campagneseizoen over gelijke kansen laat horen.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
