Onderzoek

Pik de signalen voor vsv vroeg op

Voortijdig schoolverlaten (vsv) blijft, ondanks afname de laatste jaren, een probleem. Zo had in 2012 8,5% van alle 18-24-jarigen geen startkwalificatie. Speerpunt in interventiebeleid ligt in de overgang van vmbo naar mbo, maar je kunt veel eerder ingrijpen, concludeert Tanja Traag in haar proefschrift. Ze onderzocht wat de belangrijkste voorspellers voor vsv zijn. Cognitieve competentie komt als belangrijkste voorspeller uit de bus. Slechte schoolprestaties in de brugklas vergroten de kans op vsv. Daarnaast speelt sociale herkomst ofwel opleidingsniveau van de ouders een rol: hoe lager, hoe groter de kans op vsv. Beide geen dingen waar je als school invloed op kunt uitoefenen, al kun je ze wel benutten als signalen. Wel te beïnvloeden zijn motivatie en binding met school. Een lage motivatie, ‘het niet leuk vinden op school’ en vrienden voor wie hetzelfde geldt, zijn risicovergrotende factoren. 

Traag zag ook verschillen tussen scholen. Zo bieden brede scholen meer bescherming dan categorale scholen: ‘Vmbo-leerlingen op brede scholen verlaten minder snel voortijdig het onderwijs dan vmbo-leerlingen op categorale scholen.’ 

Haar belangrijkste conclusie is dat veel eerder ingegrepen kan en moet worden. ‘In de brugklas zie je al verschillen tussen kinderen die op route naar een diploma en naar vsv zijn.’ Het speerpunt in beleid ligt nu bij de overstap van vmbo naar mbo, dat is feitelijk veel te laat. ‘Vsv is een glijdende schaal, het is echt niet zo dat een jongere opeens zegt “ik stop ermee”.’  Vsv terugbrengen tot 0% is onhaalbaar, denkt Traag. ‘Er zal altijd een groep leerlingen blijven die cognitief niet in staat is een startbekwaamheid te halen. Dat moeten we onder ogen zien. Het is niet fair om te zeggen dat zo iemand niet voldoende is, dat is een vervelend label.’ 

Tanja Traag, Early School Leaving in the Netherlands; a multi disciplinary study of risk and protective factors explaining early school-leaving. Promotie Universiteit Maastricht, 2012. Het proefschrift is te downloaden op http://www.cbs.nl (tik “tanja traag” in als zoekterm)