Er is sprake van wetenschap wanneer je het antwoord zodanig formuleert dat áls het niet waar is, iemand anders moet kunnen laten zien dát het niet waar is. En bovendien moet je zelf je huis eronder durven verwedden dat je antwoord wél waar is. Mensen laten zich vaak afschrikken door statistiek en witte jassen in laboratoriumopstellingen. Maar wetenschap kan heus zonder.
Kijk naar Dennis (Storm) en Valerio (Zeno) - twee BNN hunks die het tv-programma 'Proefkonijnen' presenteren. Ik kende ze eerst ook niet, want ik kijk weinig televisie, maar werd gevraagd om mee te werken als panellid. Behalve stoere jongens waar alle meisjes verliefd op worden, zijn het heel creatieve en goede onderzoekers. Hun programma is ondanks de schaars geklede huppelende bunny's en het hoge entertainmentgehalte, feitelijk veel wetenschappelijker dan het ernstiger aanbod van andere publieke omroepen.
Ze stellen eerst een vraag - géén waaromvraag omdat er nooit een eenvoudig ja of nee-antwoord op komt. Hun vraag is altijd een 'kan puntje puntje?', of ' is het zo dat'-vraag. Bijvoorbeeld: 'Kan een man ervaren hoe barensweeën zijn?' Ze stelden hun vraag eerst aan verschillende specialisten, kregen geen antwoord en namen zelf de proef op de som. Een gynaecoloog rustte de proefkonijnen uit met alle mogelijke toeters en bellen - lees: apparaten die de weeën van een barende vrouw moeten nabootsen. Valerio verdroeg de pijn in zijn buik na een kwartier al niet meer. Dennis gooide na twee uur de handdoek in de ring. Volgens verloskundigen vertoonde hun lichamelijke reactie aan de buitenkant veel overeenkomsten met de weeën van barende vrouwen.
Wat we van Dennis en Valerio leren is: blijf niet stilzitten. Kom in beweging om een vraag te stellen en te beantwoorden. Begin met opzoeken, bijvoorbeeld via Google en ga het uitzoeken als je werkelijk een vraag hebt in je beroepspraktijk. Lukt op-zoeken en uit-zoeken niet, omdat je vragen nog steeds niet zijn beantwoord, ga dan onder-zoeken. Begin dus nóóit met onder-zoeken. Want zeg nou zelf: wat is er leuk aan het gedoe met spreadsheets of pijn te genereren zoals Dennis en Valerio deden?
Volksfilosoof Bas Haring maakt wetenschap en filosofie op een frisse manier toegankelijk via boeken, columns, lezingen en televisie. Haring is aan de Universiteit Leiden bijzonder hoogleraar 'publiek begrip van wetenschap' en oprichter van het masterprogramma 'media technology' voor creatieve wetenschap. Op de Kennisparade warmde hij het publiek op met een welkomstvoorstelling.
Dit artikel is verschenen als onderdeel van de Didactief-special 'Onderzoekers in de school' (december 2013). Deze special is gemaakt in opdracht en met een financiële bijdrage van de VO-raad.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
