Het lijkt zo logisch: als leerlingen gemotiveerd zijn, gaan ze beter leren. Werken we zelf niet ook harder als we iets doen wat ons motiveert? Er zijn al veel pogingen gedaan om de motivatie van leerlingen te verhogen, van sterretjes geven tot gamification of aansluiten bij hun interesses. Dit komt de kwaliteit van het onderwijs niet altijd ten goede. Het ‘leuk’ maken van lessen leidt vaak tot weinig leren of weinig inhoud, en dat is vooral ten nadele van die leerlingen die het thuis minder breed hebben. Het is dus niet verwonderlijk dat hier kritiek op is, waarbij men erop wijst dat een van de beste manieren om motivatie te verhogen het leren zelf is. Dat is ook zo, maar soms slaan we óók daarin door. De conclusie dat motivatie en prestaties niet wederkerig zijn, en dat alleen inzetten op leerprestaties om motivatie te verbeteren zinvol is, is dan ook te kort door de bocht.
Laten we eens kijken wat recent onderzoek zegt, in de eerste plaats in overzichtsstudies en meta-analyses, die vele studies samenvatten, en naar studies die methodologisch zo opgesteld zijn dat we oorzaak en gevolg kunnen meten. Voor de meest actuele resultaten beperken we ons tot studies uit de afgelopen vijf jaar (zie bronvermelding onder).
Onderzoek op een rij
Ten eerste blijkt motivatie moeilijk te definiëren. Het is een van die begrippen die we allemaal denken te begrijpen, maar als je dan kijkt naar wat er onderzocht wordt blijkt het niet zo simpel. In de verzamelde studies vonden we wel tien verschillende definities van motivatie.
Uit deze onderzoeken blijkt echter ook dat de relatie tussen motivatie en prestaties wel degelijk wederkerig is. Prestaties hebben zeker een effect op motivatie, maar ook het omgekeerde is waar. In het primair onderwijs is de invloed van leerprestaties op motivatie doorgaans sterker dan omgekeerd. In het voortgezet onderwijs is dat juist minder duidelijk – daar blijken ze elkaar ongeveer even sterk te beïnvloeden. We zien ook dat leerlingen vanaf de vroege adolescentie minder gemotiveerd raken. Dit gebeurt overal, internationaal, ongeacht de leeftijd waarop leerlingen in een bepaald land overgaan van het primair naar het voortgezet onderwijs.
De vraag die blijft hangen is natuurlijk: is het zinvol om strategieën te gebruiken die motivatie verhogen? Wat we vooral willen is dat leerlingen in een positieve spiraal terechtkomen. Een spiraal waarbij motivatie en prestaties elkaar continu versterken. Het kan dus ook nuttig zijn om naast het inzetten op betere leerprestaties ook direct in te zetten op meer motivatie. Dit doe je door leerlingen succes te laten ervaren, maar vooral ook door hen de behaalde prestaties tegen elkaar af te laten wegen.
Zorg dat leerling
in een positieve
spiraal terechtkomt
Het is belangrijk leerlingen realistische, maar ambitieuze doelen te laten stellen en ze te belonen als die bereikt worden. Om leerlingen in een positieve spiraal te brengen kunnen zeker in het begin expliciete beloningen helpen. Punten geven is juist minder behulpzaam.
Daniel Muijs is dean aan de School of Education and Society van Academica University of Applied Sciences. Voorheen was hij verbonden aan de Britse onderwijsinspectie Ofsted.
Bronnen:
Arens, A.. K., Frenzel, A. & Goetz, T. (2020): Self-Concept and Self-Efficacy in Math: Longitudinal Interrelations and Reciprocal Linkages with Achievement, The Journal of Experimental Education.
Gunderson, E., Park, D., Maloney, E., Beilock, S. & Levine, S. (2018) Reciprocal relations among motivational frameworks, math anxiety, and math achievement in early elementary school, Journal of Cognition and Development, 19(1), 21-46.
Hebbecker, K., Förster, N. & Souvignier, E. (2019) Reciprocal Effects between Reading Achievement and Intrinsic and Extrinsic Reading Motivation, Scientific Studies of Reading, 23(5), 419-436.
Howard, J., Bureau, J., Guay, F., Chong, J. & Ryan, R. (2021). Student Motivation and Associated Outcomes: A Meta-Analysis From Self-Determination Theory. Perspectives on Psychological Science, 16(6) 1300–1323.
Lazowski, R. & Hulleman, S. (2016). Motivation Interventions in Education: A Meta-Analytic Review. Review of Educational Research, 86((2), 602-640.
Liou, Y. & Hou, S. (2018). Potential reciprocal relationship between motivation and achievement: A longitudinal study. School Psychology International, 2018(1), 38-55.
Martin, A.J., & Lazendic, G. (2018). Achievement in large-scale national numeracy assessment: An ecological study of motivation and student, home, and school predictors. Journal of Educational Psychology, 110(4), 465-482.
Moeller, J., Zitzmann, S., Helm, F., Machts, M. & Wolff, F. (2020). A Meta-Analysis of Relations Between Achievement and Self-Concept. Review of Educational Research, 90( 3), 376–419.
Scherrer, V. & Preckel, F. (2019). Development of Motivational Variables and Self- Esteem During the School Career: A Meta- Analysis of Longitudinal Studies. Review of Educational Research, 89(2), 211-258.
Schoeber, C., Schutte, K., Koeller, O., McElvany, N. & Bauer, M. (2018). Reciprocal effects between self-efficacy and achievement in mathematics and reading. Learning and Individual Differences, 63(1), 1-11.
Schunk, D. H., & Zimmerman, B. J. (Eds.). (2012). Motivation and self-regulated learning: Theory, research, and applications. Routledge.
Toste, J., Didion, L., Peng, P., Filderman, M. & McClelland, A. (2020). A Meta-Analytic Review of the Relations Between Motivation and Reading Achievement for K–12 Students. Review of Educational Research, 90(3), 420–456.
Vu, T., Magis-Weinberg, L., Jansen, B., van Atteveldt, N., Janssen, T., Lee, N., van der Maas, H., Raijmakers, M., Sachisthal, M. & Meeter, M. (2022). Motivation-Achievement Cycles in Learning: a Literature Review and Research Agenda. Educational Psychology Review (2022) 34: 39–71.
Dit artikel verscheen in Didactief, mei 2022.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
