Een einde aan de wirwar van examentrajecten, meer keuzemogelijkheden voor leerlingen, ruimte om in te spelen op lokale behoeftes, betere aansluiting bij het mbo: het zijn maar een paar kernpunten van de vernieuwing van de beroepsgerichte examenprogramma’s van het vmbo die komend schooljaar van start gaat. In februari gaf het ministerie van onderwijs groen licht voor het vernieuwde programma en uiterlijk in 2017-2018 moet elke school zijn overgestapt. Vijftig scholen door heel Nederland deden mee aan een twee jaar durende pilot en weten dus al wat hen te wachten staat. Zo ook het Nuborgh College in Elburg, dat ruim duizend leerlingen telt.
‘Het klinkt bijna als een reclamepraatje, maar ons is de pilot uitstekend bevallen,’ zegt Jan Kees van der Hart, één van de twee teamleiders bovenbouw op het Nuborgh. ‘Terwijl het toch veel extra werk voor onze docenten met zich mee bracht.’ In het nieuwe vmbo is namelijk veel ruimte voor keuzevakken en het meeste lesmateriaal voor die vakken moest namelijk vrijwel from scratch in elkaar worden gedraaid. Maar dat was meteen wat het zo leuk maakte. Zelf vakken ontwikkelen is een stuk uitdagender dan een pasklaar programma afdraaien. Van der Hart: ‘De docent kan weer docent zijn.’
Bijkomend voordeel is dat scholen met die keuzevakken makkelijker kunnen aanhaken bij ontwikkelingen in de regio. Dat kan heel snel gaan. In de buurt van het Nuborgh zit een bedrijf dat elektrische fietsen maakt, vertelt Van der Hart. Die worden steeds populairder en het bedrijf heeft er nu één ter beschikking gesteld zodat de leerlingen kunnen leren hoe je die onderhoudt. ‘Een docent wil daar dolgraag een keuzevak voor maken. Ook al is er maar één student die het wil gaan doen.’
Snel inspelen op wat er in de maatschappij gevraagd wordt, zegt Rob Abbenhuis, dat is nu een stuk makkelijker geworden. Abbenhuis is projectleider bij SLO, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling. Samen met Jacqueline Kerkhoffs van de Stichting Platforms vmbo begeleidt hij deze pilot. Abbenhuis: ‘Het huidige vmbo-programma is twintig jaar oud. Het is niet de bedoeling dat het nieuwe programma ook zo lang onveranderd mee gaat.’ Bij de keuzevakken kan de lesstof namelijk redelijk eenvoudig worden aangepast, zeker in vergelijking met het centrale examen, waar voor elke verandering een omvangrijke procedure doorlopen moet worden. ‘Scholen kunnen het onderwijs zelf inrichten.’ Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om leerlingen een keuzevak op locatie bij een bedrijf te laten volgen. Handig bij een onderdeel als puntlassen, waarvoor dure apparatuur nodig is die niet elke school in huis heeft. Maar ook de toekomstige vrachtwagenchauffeur heeft profijt van de flexibele opzet. Want die gaat straks misschien wel als zzp’er aan de slag en kan nu naast zijn profielvak Mobiliteit & Transport een keuzevak Ondernemen kiezen.
Abbenhuis ziet de invoering van het nieuwe systeem met vertrouwen tegemoet. De afgelopen jaren hebben pilotscholen regelmatig ervaringen uitgewisseld en het examenprogramma beetje bij beetje bijgeschaafd. Vorige zomer is voor het eerst een centraal eindexamen nieuwe stijl afgenomen, en dat ging goed. ‘De feedback die we kregen ging om kleine zaken, zoals de overlap tussen een profiel- en keuzevak.’ Verder merkt Abbenhuis dat leerlingen enthousiast reageren op de mogelijkheden om zelf een deel van hun programma samen te stellen. Wel bleken veel docenten behoefte te hebben aan extra scholing. Geen wonder, want het profiel Economie & Ondernemen bevat nu bijvoorbeeld een onderdeel Webshop en dat is niet voor elke docent gesneden koek. Abbenhuis: ‘Gelukkig is er met geld van het ministerie en de VO-raad een ruim aanbod aan trainingen van de grond gekomen.’ (Zie kader onder dit artikel).
Van dat aanbod maken ook de docenten op het Nuborgh College gebruik. Voor aanvang van de pilot kregen zij ook al trainingen loopbaanbegeleiding, vertelt Van der Hart. Docenten krijgen namelijk een grotere rol in het coachen van leerlingen bij het kiezen van hun studietraject. ‘Waar ligt je hart? Weet je al wat je wilt of ga je je eerst breed oriënteren? Over zulke vragen moeten docenten het gesprek aangaan.’ Allemaal om de studie-uitval terug te brengen. Switchen is niet per se slecht, vindt Van der Hart. ‘Voordat ik naar het onderwijs overstapte, ben ik negen jaar beroepsmilitair geweest. Daar heb ik geen dag spijt van.’ Maar intensievere begeleiding kan er wel voor zorgen dat leerlingen zich bewuster worden van hun voorkeuren en daardoor beter doordachte keuzes maken.
Beroepsperspectieven spelen bij die afweging natuurlijk een rol. ‘Wij willen vakmensen afleveren en onze docenten leiden dus graag smal op,’ zegt Van der Hart. ‘Maar soms is breed beter.’ Want een schilder of timmerman mag dan zo aan de slag kunnen, in de zorg ligt dat anders. Dan kan het handig zijn om met wat keuzevakken bij andere profielen meer opties open te houden. Zo’n keuze moet weloverwogen zijn. ‘Een aankomende timmerman die een vak bij Uiterlijke Verzorging wil doen omdat daar zulke leuke meiden rondlopen,’ zegt Van der Hart met een glimlach. ‘Dat is natuurlijk niet zo’n best idee.’
Op dit moment kiezen de leerlingen op het Nuborgh College nog maar sporadisch keuzevakken buiten hun eigen profiel, maar Van der Hart denkt dat daar snel verandering in gaat komen. ‘Toen we voor het eerst eindexamen nieuwe stijl deden, was dat best spannend. Hebben we het allemaal wel goed gedaan? Maar de uitslagen zaten op hetzelfde niveau als daarvoor, een bevestiging dat we op de juiste weg zitten. Ik verwacht dat we de mogelijkheden van dit nieuwe systeem steeds beter gaan benutten.’
Kijk voor meer informatie over de vernieuwing van het vmbo op http://vernieuwingvmbo.nl of download de special ‘Hallo nieuw vmbo!’ op didactiefonline.nl
Tijdelijk: korting!
Van webdesign, kleurenleer, tot Flash apps maken: het bijscholingsaanbod voor vmbo-docenten is bijzonder breed. Nu de examenstof in sommige gevallen ingrijpend is vernieuwd, zijn vmbo-docenten niet meer voor alle onderdelen bekwaam. ‘Neem 3D printen,’ zegt Jan Kees van der Hart. ‘Dat is een gloednieuwe techniek.’ Daarom zijn voor alle tien profielen van het nieuwe beroepsgerichte vmbo bijscholingscursussen ontwikkeld. Voor scholen die daar nog dit schooljaar gebruik van maken, zijn de financiële voorwaarden bijzonder gunstig.
Kijk voor een overzicht van het cursusaanbod op www.bijscholingvmbo.nl
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
