Het aantal gerapporteerde antisemitische incidenten op scholen is in een jaar tijd vervijfvoudigd, blijkt uit een monitor van CIDI. Het centrum zag het aantal meldingen toenemen van 8 in 2022 naar 40 in 2023 (zie onderstaande afbeelding). Leerlingen werden vernederd, bedreigd en fysiek aangevallen door medeleerlingen vanwege hun joodse identiteit. Daardoor voelden joodse leerlingen zich soms gedwongen om langere tijd thuis te blijven of over te stappen naar een andere school. De grootste katalysator was de aanslag door Hamas van 7 oktober en de oorlog die daarop volgde, schrijft het CIDI op zijn website: ‘Joden en het jodendom werden geassocieerd met het politieke beleid in Israël, wat resulteerde in beledigingen, bedreigingen en zelfs fysieke aanvallen.’ De meeste meldingen kwamen binnen via het eigen meldpunt, maar het centrum nam ook incidenten uit andere bronnen mee, zoals de media.
Bovenstaande cijfers weerspiegelen trends die al vóór oktober 2023 begonnen zijn en die merkbaar zijn in de hele maatschappij. Al vóór oktober ‘23 waren er bijna evenveel meldingen van antisemitische incidenten als het totale aantal in 2022: van de 1550 meldingen in 2023, beoordeelde CIDI een kwart (379) als daadwerkelijk antisemitisch (zie ook kader). Dit is een ruime verdubbeling ten opzichte van 2022: toen waren het er 155 (zie ook onderstaande afbeelding).
|
Wat verstaan we onder antisemitisme? |
Uit gesprekken met schoolleiders blijkt dat veel scholen te weinig kennis of beleidsinstrumenten hebben om met de incidenten om te kunnen gaan. CIDI stelt maatregelen voor om antisemitisme op scholen terug te dringen: maak holocausteducatie verplicht op lerarenopleidingen, geef les over het jodendom en de joodse geschiedenis en organiseer verplichte bezoeken aan historisch erfgoed met betrekking tot de holocaust.
Ook een studie van het Nederlands Dagblad (ND) laat zien dat er meer antisemitische incidenten plaatsvinden op Nederlandse scholen. Voor het onderzoek vulden 250 geschiedenisdocenten (van zowel openbaar als bijzonder onderwijs) een vragenlijst in, waarbij expliciet de huidige oorlog in Israël en Gaza werd meegenomen. Opvallend: docenten van scholen met een gemengde leerlingpopulatie zagen sinds de oorlog Hamas -Israël de antisemitische incidenten met 46% toenemen, hun collega’s op scholen met vooral Westerse leerlingen met 13%. Evenveel docenten zien ook een toename in moslimhaat (zie ook kader). Vooral sociale media wakkeren antisemitisme in de klas aan, merken docenten. Volgens de onderzoekers komt dat doordat jongeren extra vatbaar zijn voor influencers en nepnieuws.
Volgens CIDI kun je dat ondervangen door jongeren voorlichting te geven over algoritmes en wat de consequenties kunnen zijn van haatdragende berichten op sociale media. Hoewel het CIDI voor preventie is, wil het centrum ook dat er grenzen worden gesteld aan de vrijheid van meningsuiting en dat er passende strafrechtelijke consequenties zijn als deze grenzen worden overschreden.
Ook internationaal neemt antisemitisme op school toe. In het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld rapporteert de Community Security Trust (CST) in haar jaarlijkse verslag 416 antisemitische incidenten, waarvan de meerderheid plaatsvond na 7 oktober 2023. Het aantal incidenten rondom Britse scholen is verdrievoudigd sinds 2022. In november 2023 heeft de regering £7 miljoen vrijgemaakt om scholen en universiteiten te ondersteunen in de strijd tegen antisemitisme.
MoslimhaatOok islamofobie, moslimdiscriminatie en moslimhaat (lees hier de verschillende definities) zijn toegenomen in Nederland na de escalatie van het Israëlisch-Palestijns conflict. Uit een onderzoek van de politie en antidiscriminatiebureaus blijkt dat discriminatiecijfers over het algemeen stijgen. Als het gaat om meldingen op grond van godsdienst, worden er vooral meldingen gedaan van moslimdiscriminatie: bij de politie ging het in 2023 om 255 registraties en bij de antidiscriminatiebureaus om 285 meldingen. In het rapport staan verschillende voorbeelden van moslimhaat op school, zoals een 11-jarig meisje dat werd geduwd en uitgescholden door een 12-jarige schoolgenoot. Het College voor de Rechten van de Mens roept in een bericht begin dit jaar al op tot erkenning ‘van de structurele, institutionele discriminatie van moslims in Nederland als mensenrechtenprobleem.’ Het College kaart de internationale aanbevelingen aan die de Europese Commissie tegen Racisme en Intolerantie (ECRI) in 2000 deed (aangepast in 2021), waarin wordt aangespoord tot verbetering van onderwijs om anti-moslimracisme en discriminatie te voorkomen. Ook directeur Jerrol Marten van het landelijk meldpunt discriminatie (Discriminatie.nl) maakt zich zorgen over moslimdiscriminatie op scholen, vooral in het po. Er moet meer aandacht komen voor burgerschap, gelijkwaardigheid en sociale veiligheid op school, bepleit het meldpunt. Het recent gepresenteerde hoofdlijnenakkoord ‘Hoop, lef en trots’ stelt het meldpunt niet gerust vanwege het gebrek aan aandacht voor moslimhaat.. |
Tijdens een debat over antisemitisme op 25 april stemde een ruime Kamermeerderheid voor een motie van Eerdmans (JA21) voor een jaarlijkse dag tegen antisemitisme en een plenair Kamerdebat over dit thema. Demissionair minister Dijkgraaf (OCW) benadrukte ook de leidende rol van onderwijs in de strijd tegen antisemitisme en het waarborgen van de veiligheid van joodse leerlingen en studenten. Beleidsmakers zullen kennis over antisemitisme daarom opnemen in de kerndoelen van het burgerschapsonderwijs, die momenteel in de maak zijn.
Op 13 mei vond er een Catshuisoverleg plaats over de aanpak van antisemitisme, waarbij maatschappelijke organisaties in gesprek gingen met vertegenwoordigers van de joodse gemeenschap en leden van het demissionaire kabinet. Rutte benadrukte dat er geen extra wetgeving zal worden ingevoerd, maar dat de normen wel duidelijker zullen worden gecommuniceerd. Hij onderstreept het recht om te demonstreren, maar keurt het in twijfel trekken van het bestaansrecht van Israël af, net zoals het aanspreken van joodse Nederlanders op het politieke beleid in Israël.
Om scholen te helpen bij het aanpakken van antisemitische incidenten, heeft OCW een handreiking ontwikkeld voor het po en vo. Ook het CIDI heeft hieraan meegewerkt. Deze handreiking bevat onder andere een checklist om vast te stellen of er sprake is van antisemitische uitingen, met vragen zoals ‘Wordt de Holocaust ontkend of gebagatelliseerd en/of maken leerlingen grapjes (via sociale media) over de Holocaust?’. Het bevat ook fasen van een antisemitisch incident met bijbehorende handelingsadviezen, veelvoorkomende vragen met antwoorden en achtergrondinformatie over antisemitisme. Lees de handreiking hier.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
