Het vmbo telt de nodige zwakke lezers. Ze komen de brugklas binnen met een leesniveau van groep 4 of 5 van de basisschool. Tijdens de expertmeeting begin februari van Stichting Lezen en het Instituut voor Taalonderzoek en Taalonderwijs Anderstaligen (ITTA) over lezen op het vmbo werd geconstateerd dat veel docenten geen weet hebben van het beginniveau van leerlingen en daar (dus) niet adequaat op inspelen. Toch behoeven juist zwakke lezers gerichte instructie en extra ondersteuning, anders wordt hun achterstand steeds groter. Sterker, schoolinspecteur Riky Dekkers wist te melden dat tussen het begin van het eerste leerjaar en het einde van het tweede leerjaar woordenschat en luistervaardigheid weliswaar verbeteren, maar dat tekstbegrip achteruit gaat. Dat gebrekkige tekstbegrip nekt leerlingen bij alle vakken.
De enige uitweg is veel oefenen oftewel veel lezen, maar hun leesmotivatie is door alle slechte ervaringen nou net ver beneden het vriespunt gedaald. Vrij lezen onder schooltijd kan de uitweg uit deze negatieve spiraal zijn. In opdracht van het leesbevorderingsprogramma Kunst van Lezen zet Sardes-onderzoeker Kees Broekhof enkele bevindingen uit onderzoek op een rijtje. Zo blijkt uit de reviewstudie van Stephen Krashen dat vrij lezen een positief effect heeft op begrijpend lezen, woordenschat, spelling, grammatica en schrijven. Uit een Leidse studie (Mol en Bus) blijkt bovendien dat juist zwakke lezers profiteren van deze effecten van vrij lezen.
Om schoolteksten goed te kunnen begrijpen moeten leerlingen een woordenschat van zo’n 17.000 woorden hebben. Bij zwakke vmbo’ers schommelt die woordenschat rond de 10. tot 12.000. Om dat op te vijzelen is behalve woordjes leren bij Nederlands vrij lezen belangrijk: een kwartier per dag lezen levert een uitbreiding van 1000 nieuwe woorden per jaar op. En dat hoeft echt geen literatuur van de bovenste plank te zijn: kranten, tijdschriften, jeugdboeken en zelfs strips blijken goede bronnen voor minder frequente woorden. Er zijn al diverse scholen die twee of drie keer per week een halfuur vrij lezen inroosteren, waarbij schoolbreed – van gymzaal tot directiekamer, wordt gelezen. De conclusie tijdens de expertmeeting was dat het hoog tijd is voor een actief taal- en leesbeleid op vmbo-scholen. En dat moet niet (uitsluitend) de taak zijn van de docent Nederlands, de schoolleiding zou het voortouw moeten nemen.
Kees Broekhof, Meer lezen, beter in taal - vmbo. Effecten van lezen op taalontwikkeling. SIOB/Stichting Lezen, 2013
Dit artikel verscheen in de rubriek 'Onderzoek Kort' in Didactief, maart 2013.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
