Executieve functies zijn de processen in de hersenen die complexe activiteiten sturen en ondersteunen, zoals plannen, onbelangrijke informatie negeren, en het werkgeheugen, dat informatie kort opslaat en bewerkt. Suzan Nouwens onderzocht de rol van executieve functies bij begrijpend lezen onder 125 leerlingen die ze volgde van groep 6 tot en met 8.
Deze functies blijken steeds belangrijker te worden als kinderen ouder worden. De voornaamste is het talige werkgeheugen, dat bijvoorbeeld verschillende woorden en betekenissen opslaat en verbindt om er vervolgens een zin met een betekenis van te maken. Ook het wisselen tussen taken, bijvoorbeeld een woord decoderen en een woord betekenis geven, en plannen, hoe je bijvoorbeeld een tekst aanpakt, zijn belangrijk.
Daarom adviseert Nouwens leraren om in de lessen begrijpend lezen in de bovenbouw van het po aandacht te besteden aan executieve vaardigheden in het taaldomein. ‘Een mindmap is bijvoorbeeld een leuke werkvorm om met verschillende betekenissen aan de slag te gaan. Zo kun je met de klas een mindmap maken van de verschillende concepten in een tekst en hoe die zich tot elkaar verhouden,’ tipt Nouwens. ‘Maar een goede basis van taalvaardigheid blijft erg belangrijk. Zo komt er mentaal meer ruimte vrij voor executieve functies.’ Een kind dat bijvoorbeeld nog niet goed leest, zal focussen op het decoderen van de woorden en niet toekomen aan het verbinden van de betekenis aan de rest van de tekst.
Bij kinderen die moeite hebben met begrijpend lezen moet je niet alleen kijken naar hun taalvaardigheid, maar ook verkennen met welke specifieke executieve vaardigheden ze moeite hebben. ‘Het onderwijs verschuift van het leren lezen naar het lezen om te leren,’ aldus Nouwens.
Suzan Nouwens, Executive Functioning in Children’s Reading Comprehension Development. Proefschrift Radboud Universiteit, 2017.
Dit artikel verscheen in Didactief, mei 2017.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
