Wat doet het LerarenLab?
‘Het is een plek waar we met leraren, schoolleiders en onderzoekers in co-creatie werken aan effectieve aanpakken om het lerarentekort tegen te gaan. In het lab maken we gedegen analyses van wat er mis is en waar dus aangrijpingspunten zitten voor effectief beleid. Zodat de aanpakken die we vervolgens ontwikkelen, ook echt kansrijk zijn.’
Wat hebben jullie al geleerd?
‘In Amsterdam zien we een enorme weglek van starters: één op de drie leraren is binnen twee jaar weg. We hebben diepte-interviews gedaan met leraren die het Amsterdamse onderwijs hebben verlaten, die buiten de Randstad zijn gaan werken én die zijn gebleven. Daaruit blijkt dat werkdruk de voornaamste reden is om te stoppen. En dus niet de slechte woningmarkt, zoals vaak wordt gedacht. Als tweede komt tegenvallende kwaliteit van het schoolleiderschap en op de derde plek staat weinig flexibiliteit, het altijd aanwezig moeten zijn. Los hiervan zien we dat maatregelen om het lerarentekort tegen te gaan, vaak niet aansluiten bij de belangrijkste oorzaken en dus niet het gewenste effect hebben.’
Heb je daar een voorbeeld van?
‘Gemeente Amsterdam heeft een bonus ingesteld voor leraren op scholen met een hoog schoolgewicht. Leraren gebruiken het extra salaris vooral om minder te gaan werken. Gezien de ervaren werkdruk is dat te begrijpen, maar netto levert het scholen weinig op. Ook manieren van ‘anders organiseren’ hebben we onder de loep genomen. Zo blijkt het samenvoegen van klassen schadelijk: de werkdruk neemt toe en de aandacht per leerling af. Leerlingen naar huis sturen, bijvoorbeeld met een vierdaagse schoolweek, is funest voor met name kwetsbare kinderen. Maar het inzetten van anders bevoegden werkt weer wel goed.’
Hoe zoek je naar kansrijke aanpakken?
‘We zoeken in literatuur naar wat bewezen effectief is in andere landen. En we zoeken goede voorbeelden in de Nederlandse of zelfs Amsterdamse praktijk. Die twee dingen samen geven een goede garantie dat iets werkt. Dat een starter bijvoorbeeld begeleiding nodig heeft, blijkt uit onderzoek én weet een goede schoolleider uit ervaring. We zijn nu bezig met een inductieprogramma dat moet leiden tot werkdrukverlichting bij starters. We weten inmiddels: er is geen quick fix. Maar met de juiste kennis kunnen we in ieder geval aan de juiste knoppen draaien. Werkdrukreductie, investeren in schoolleiders en goed werkgeverschap leiden tot behoud van leraren. Daar hopen we komend jaar meer concrete, effectieve maatregelen in te ontwikkelen.’
Wat hebben scholen buiten Amsterdam hieraan?
‘In heel Nederland neemt het lerarentekort in rap tempo toe, dus de kennis vanuit het LerarenLab is superrelevant voor andere gemeenten. Daar hebben scholen hopelijk nog lucht en ruimte om te voorkomen in plaats van genezen. We organiseren overigens vanuit het programma Ontwikkelkracht ook landelijke labdagen waar scholen uit heel Nederland welkom zijn (zie de achterzijde voor meer informatie).’
Inge de Wolf is medeoprichter en directeur van Education Lab en hoogleraar Co-creatie en Evaluatie in het Onderwijs.
Onderwijsprofessionals buiten Amsterdam zijn welkom bij co-creatielabs van het landelijke programma Ontwikkelkracht.
Dit artikel verscheen in de special Onderwijs blijvend verbeteren van het Onderwijskennis Netwerk Amsterdam in Didactief, mei/juni 2024.
1 Iedere leraar gelijk?
2 All together now!
3 Special: onderwijs blijvend verbeteren
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
