Onderzoek

Leraar leert in eigen tijd

Ook de staat van de leraar is opgemaakt op het Onderwijscongres van 13 april. Daar presenteerde de Onderwijscoöperatie De Staat van de Leraar 2016, waarin professionalisering centraal staat. 754 Leraren uit het po, vo, mbo en so gaven hier hun mening over in een enquête.
De Onderwijscoöperatie verwelkomt ons in het verslag met een kort literatuuronderzoek over waarom professionalisering van leraren zo belangrijk is. Professionalisering biedt leraren de mogelijkheid om alle onderdelen van het beroep onder de knie te krijgen. Daarnaast kan het helpen om nieuwe uitdagingen vanuit het beleid of de maatschappij, zoals Onderwijs 2032 of het onderwijs aan vluchtelingen, aan te gaan. Ten slotte kan professionalisering bijdragen aan beroepsvorming door het vormen van meer status en zeggenschap voor leraren. Kortom: leraren moeten blijven leren. Ook de leraren zelf vinden professionalisering belangrijk, namelijk 93% van de bevraagde leraren.

Leraar leert in eigen tijd
Hoe leraren vervolgens professionaliseren verschilt. De meesten lezen vakliteratuur of onderzoek, volgen een cursus of workshop, of ze wonen een conferentie bij. Er wordt nauwelijks gewerkt met non-formeel professionaliseren, bijvoorbeeld door een professionele leergemeenschap. Ook de onderwerpen van de professionalisering verschillen. Leraren willen vooral vakinhoudelijke verdieping, een bijdrage aan hun persoonlijke ontwikkeling en hun didactische vaardigheden verbeteren. Drie kwart van de leraren ervaart hun professionaliseringsactiviteiten inderdaad als een bijdrage aan hun professionele ontwikkeling.
De Onderwijscoöperatie vervolgt met een kritisch deel. Het blijkt dat leraren vooral in hun vrije tijd professionaliseren en dat hun professionalisering vaak los staat van de visie en ambitie van de school. De helft van de leraren zegt dat de school middelen voor professionalisering vrij maakt naar aanleiding van diens visie en ambitie. De helft van de leraren zegt daarnaast dat de school die middelen vrij maakt naar aanleiding van de individuele leerdoelen van de leraar. Ten slotte draagt professionalisering voor ongeveer de helft van de leraren niet bij aan hun loopbaanmogelijkheden.

Lerarenregister
Als afsluiting komt de Onderwijscoöperatie met een aantal aanbevelingen om de staat van de professionalisering van de leraar te verbeteren. De belangrijkste boodschap is dat besturen, schoolleiders en leerkrachten moeten investeren in culturen en structuren die effectieve professionalisering bevorderen. De besturen moeten sturen op een manier die effectieve professionalisering stimuleert en de autonomie van de leraar behoudt. Hun aanbeveling voor schoolleiders is om tijd, ruimte, verantwoordelijkheid voor professionalisering te bieden en hier duidelijk over te zijn. Tot slot adviseren zij leraren om het non-formeel leren in het Lerarenregister op te nemen. Het blijft echter de vraag hoe dit in het register kan worden opgenomen zonder dat het een grote papierberg oplevert voor de leraar.

Lees ook De staat van de schoolleider en Leerlingen dromen hardop.

Tekst Eline Geus, stagiaire bij Didactief.
Gepubliceerd op 22 april 2016.

Bronvermelding

1 Leerlingen dromen hardop
2 Leerlingen dromen hardop
3 De Staat van de Schoolleider
4 De Staat van de Schoolleider