Artikelen

Leerdoelen in coronatijd: Hoe prioriteer je?

‘Gelukkig ging het gezien de omstandigheden goed’, zegt leerkracht Aafke Snoek over de basisschool waar ze tot de zomer werkte. ‘De leerlingen konden goed meekomen. Ze behaalden de leerdoelen ondanks de lange periode dat ze op afstand les kregen.’ De stichting van haar bestuur stuurde aan het begin van de coronacrisis richtlijnen rond waarmee leraren konden checken of de kinderen nog op het juiste niveau zaten.

Ook gebruikte Snoek handreikingen van SLO om zicht te houden op de voortgang. In deze handreikingen staan de belangrijkste leerdoelen nog eens op een rij en worden praktische suggesties gedaan voor thuisonderwijs. ‘Als leraar kijk je natuurlijk altijd of jouw leerlingen op de goede weg zitten, maar in deze tijd zijn we er extra op gefocust, ook nu ik op een andere school werk. Je wilt voorkomen dat leerlingen overgaan en in de nieuwe klas ineens in de problemen komen.’

Flexibiliteit
Op haar huidige school, basisschool De Wending in Bant, is het team er mentaal op voorbereid dat de coronasituatie ieder moment kan veranderen. Snoek: ‘We houden rekening met diverse scenario’s zodat we als school snel kunnen meebewegen mocht dat nodig zijn. We denken steeds na over de vraag hoe we goed onderwijs kunnen blijven verzorgen. Is het misschien mogelijk om lesstof naar voren te halen die op afstand lastiger te behandelen is? Welke online faciliteiten kunnen we nog verder verbeteren? De situatie is voor zowel ons als de ouders natuurlijk verre van ideaal, maar we proberen er het beste van te maken.’

Extra evaluaties
Ook op basisschool De Bloeiende Perelaar in Zuidoostbeemster hebben ze zich niet zomaar uit het veld laten slaan. ‘We hebben extra meetmomenten ingelast,’ vertelt Mandy Dekker, leraar van groep 3 en intern begeleider. ‘In de zomer hebben we schoolbreed in kaart gebracht hoe het ervoor stond. Waar zaten de hiaten en waar zaten we goed?’

De school gebruikte onder meer evaluatiekaarten van de PO-raad om zicht te krijgen op de situatie. ‘De evaluaties verliepen soepel en snel. De resultaten waren gelukkig over het algemeen goed, maar een aandachtspunt bleek begrijpend lezen in de midden- en bovenbouw.’ Die uitkomst was niet heel verrassend, zegt Dekker. ‘Lesgeven in begrijpend lezen is nu eenmaal lastig op afstand. Je kunt minder goed modellen, waardoor de verdiepingsslag soms achterwege blijft.’

De school zette de aandachtspunten op een rij en vroeg subsidie aan die vanwege de coronacrisis beschikbaar is gesteld. ‘Dat geld gebruiken we nu onder meer voor extra onderwijsassistentie voor begrijpend lezen.’
 

Speciale leerbehoeften
Dekker werkt ook als intern begeleider op haar school. Samen met haar collega-ib’er belde ze in de eerste maanden van de coronacrisis iedere week met gezinnen die extra aandacht nodig hadden. ‘We hebben ook de leraren gevraagd welke leerlingen we misschien nog even apart moesten bellen. Over wie maakten ze zich zorgen? Met welke kinderen was het lastig om echt contact te maken? Zo hielden we iedereen goed in beeld.’

Ouders met kinderen met speciale leerbehoeften kregen extra tips en informatie. Dekker: ‘We keken steeds welke specifieke hulp ze nodig hadden. Lukte het ze om de sfeer thuis positief te houden? Zaten gedragsproblemen niet teveel in de weg? Ouders waren net als wij overvallen door de nieuwe situatie en vonden het soms lastig om hun kind goed te ondersteunen.’

Bestuurlijke ondersteuning
Ook op bestuurlijk niveau heeft de coronacrisis om veel flexibiliteit gevraagd. ‘We belandden in een grote organisatorische operatie,’ vertelt Myriam Lieskamp, senior strategisch beleidsmedewerker bij Stichting Primair Onderwijs Peelraam in Wanroij. ‘Leerlingen zonder eigen laptop kregen er een, leraren deelden huiswerkpakketten uit. Ook richtten we een online medewerkersplatform in met onder meer informatie over ict-hulpmiddelen.’

In de eerste maanden van de coronacrisis hield de stichting peilingen onder leraren en directeuren om te zien hoe het ging en wat er nodig zou zijn als de scholen weer open zouden gaan. Lieskamp: ‘Met vragenlijsten en gesprekken inventariseerden we welke problemen leraren en directeuren ondervonden. Waarmee hadden ze extra hulp nodig? Hoe kon het bestuursbureau eventueel bijspringen? Een terugkerende vraag in de gesprekken met de directeuren en interne begeleiders was hoe we de voortgang van leerlingen moesten volgen als ze allemaal thuis zaten. Hoe houd je in die omstandigheden je onderwijs op peil?’

Voortgang volgen
Om een prioritering aan te brengen gebruikte de stichting onder meer de handreikingen van SLO. ‘We wilden voorkomen dat onze scholen veel tijd gingen steken in activiteiten die minder relevant waren,’ zegt Lieskamp. ‘Welke leerdoelen hadden nu aandacht nodig en wat kon wel wachten?’

Na een paar weken in het nieuwe schooljaar nam de stichting toetsen uit het leerlingvolgsysteem onder de leerlingen af. ‘De resultaten verschilden per school, hoewel woordenschat en begrijpend lezen bijna overal belangrijke aandachtspunten bleken. Voor de scholen die het nodig hebben, zijn subsidies aangevraagd.’

Net als andere scholen houdt de stichting inmiddels rekening met diverse scenario’s, van gedeeltelijke opening tot volledige sluiting van de schoolgebouwen. Lieskamp: ‘Het zou een enorme opgave zijn om leerachterstanden in deze tijd in te lopen. Dat willen we daarom zo veel mogelijk voorkomen. Een heldere prioritering van leerdoelen en goede ondersteuning van de leraren kunnen helpen.’

Positieve ontdekkingen
Ondanks alle hoofdbrekens heeft de coronacrisis ook positieve verrassingen opgeleverd, benadrukken de basisscholen. Sommige kinderen maakten grote vorderingen doordat ze ongehinderd konden doorwerken. Dekker: ‘De zelfstandigheid van leerlingen nam in de eerste maanden van de coronacrisis snel toe en sommige leerdoelen werden juist sneller behaald. Dat was geweldig om te zien.’ Veel kinderen in de onderbouw bleken zelfstandiger te kunnen werken dan werd aangenomen, vertelt ze. ‘Het zou natuurlijk mooi zijn als we zulke inzichten kunnen meenemen naar de toekomst, als we uit de coronacrisis zijn.’
 

Dit artikel verscheen in de special 'Ruimte voor eigen curriculumkeuzes' bij Didactief, december 2020.