Waarin voorzien onze methodes en wat missen we nog? Die vraag hield het team van De Evenaar bezig. De school werkte al langer met een doorlopende leerlijn en was twee jaar geleden toe aan een nieuwe taalmethode, maar kon niets vinden dat aan de wensen voldeed. Uiteindelijk besloot het team zijn heil te zoeken in meer vakoverstijgend onderwijs. ‘We zijn daarvoor eerst de kerndoelen zelf verder gaan uitwerken en invullen. Door er samen over te praten en bewuste keuzes te maken,’ zegt Bjorn Danen, leerkracht van groep 7 en taalcoördinator. Het vergt wel een stevige extra inspanning. ‘De kerndoelen zijn doorgaans heel ruim geformuleerd (zie ook kader, red.). Hoe zorg je dat kinderen leren wat zo’n doel beschrijft? En hoe controleer je of dat daadwerkelijk het geval is als ze de basisschool verlaten?’
Een jaar lang kwam een themagroep van zo’n vijf leraren eens per vijf à zes weken bij elkaar. De deelnemers schreven de taaldoelen uit en koppelden deze aan het zaakvakonderwijs, bijvoorbeeld een gedicht schrijven rond een thema - zoals ‘machtige media’ of ‘duurzaam design’ over recycling - gebaseerd op de kerndoelen. Op vergadermiddagen of studiedagen praatten zij de andere teamleden bij. Dit schooljaar ontdekt het team hoe de werkwijze met thema’s in de praktijk uitpakt.
De achterliggende gedachte is betekenisvoller onderwijs voor de leerlingen en meer grip voor de leraren. Het lijkt veelbelovend. Danen: ‘Een van de taaldoelen gaat om discussiëren en argumenteren. Het is voor leerlingen inspirerend als ze al lessen over een onderwerp hebben gehad en voorkennis hebben opgedaan, en vervolgens daarover in discussie mogen. Dat werkt veel beter dan wanneer je hen op maandagochtend plompverloren een willekeurige discussie laat voeren, dan klappen sommige kinderen meteen dicht. De koppeling met andere leerstof stimuleert hun belevingswereld en geeft jou als leraar meer sturing.’
Danen verwacht dat de vakoverstijgende en thematische aanpak ook tijdwinst oplevert. ‘Technisch lezen kun je prima apart aanbieden. Maar andere vakonderdelen, zoals mondelinge taalvaardigheid, hoeven niet meer los op je programma te staan.’
Eenmaal bezig om de kerndoelen in hun lessen te verankeren, liep De Evenaar al snel tegen onduidelijkheden aan. Danen: ‘We vinden de huidige kerndoelen veel te ruim beschreven. Neem een doel als: “De leerlingen leren informatie te achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema’s, tabellen en digitale bronnen.” Wat voor schema’s? En hoe dek je de typen teksten die hieronder vallen? Als je leerkrachten vraagt wat ze moeten doen, komen ze daar niet zomaar uit. Ook ontstaat er veel verschil in hoe scholen het oppakken.’ De kerndoelen moeten daarom concreter, vindt Danen. ‘En verweef ze door vakonderdelen en vakken heen.’
Waarom moeten de kerndoelen geactualiseerd worden?Met kerndoelen geeft de overheid helderheid over wat scholen leerlingen moeten aanbieden en leerlingen moeten kennen en kunnen aan het einde van het primair onderwijs en van de onderbouw van het voortgezet onderwijs. De huidige kerndoelen stammen uit 2006, zijn niet actueel en ze zijn ruim en vaag geformuleerd. Dit geeft onduidelijkheid bij leraren over wat ‘moet en mag’, kan ten koste gaan van de aandacht voor basisvaardigheden en kan leiden tot werkdruk en overladenheid. |
In april 2022 kreeg SLO van het ministerie van OCW de opdracht om samen met het onderwijsveld concrete conceptkerndoelen voor Nederlands, rekenen en wiskunde, burgerschap en digitale geletterdheid te ontwikkelen. De focus ligt op het formuleren van kerndoelen. De inrichting, didactiek en pedagogiek van onderwijs horen daar niet bij. Dat is een taak van het onderwijs zelf.
Begin 2023 maakt de minister voor primair en voortgezet onderwijs de tussenbalans op en bepaalt dan of het proces op koers ligt. Daarna volgt mogelijk de opdracht om de kerndoelen van andere leergebieden ook te actualiseren.
Eerder kreeg SLO van het ministerie van OCW de opdracht om samen met het onderwijsveld voor de vakgebieden Nederlands, moderne vreemde talen, wiskunde, natuurwetenschappelijke vakken en maatschappijleer de examenprogramma’s te actualiseren. Dit is in het voorjaar 2022 gestart.
Voor het actualiseren van de kerndoelen is een periode van twaalf maanden uitgetrokken. SLO adviseert de minister over conceptkerndoelen Nederlands en rekenen/wiskunde in de zomer van 2023. De conceptkerndoelen voor burgerschap en digitale geletterdheid volgen enkele maanden later. Daarna worden deze conceptkerndoelen beproefd op bruikbaarheid en effectiviteit in de praktijk. Dit gebeurt in het schooljaar 2023/2024 en duurt twaalf tot achttien maanden.
Meer informatie:
https://actualisatiekerndoelen.nl/
https://www.slo.nl/thema/meer/actualisatie-kerndoelen-examenprogramma/
Dit artikel verscheen in de SLO-special van Didactief, december 2022.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
