Onderzoek

Kennisnetwerken: het geheim tot succes

Wie heeft nog niet van ze gehoord? Kennisnetwerken, leernetwerk, professionele leergemeenschappen, vakontwikkelgroepen, ga zo maar door. Verschillende namen voor hetzelfde: een groep collega’s die samen kennis en inzichten delen of samen onderwijs ontwikkelen of onderzoeken. Een actieve manier om (elkaars) kennis te benutten, zo schrijft het Kohnstamm Instituut. Maar klopt dat wel? En wat maakt een kennisnetwerk tot een succes? Het Kohnstamm Instituut vroeg het 17 vo-leraren uit verschillende typen kennisnetwerken.

Zoveel namen, zoveel soorten

Naast de naam verschillen kennisnetwerken ook op allerlei andere manieren. Ligt het initiatief bijvoorbeeld in de school of bij een externe organisatie? En gaat het vooral om het uitwisselen van kennis of juist het ontwerpen van lessen of het onderzoeken daarvan? De onderwerpen lopen uiteen van vakspecifiek tot algemeen onderwijskundig. Bovendien wordt slechts 2/3 van de deelnemende leraren gefaciliteerd voor deelname aan het kennisnetwerk, wat overigens meestal alleen de bijeenkomsten zelf dekt.

Slechts 2/3 van de leraren gefaciliteerd
voor deelname kennisnetwerk

Do’s and don’ts

Het opdoen van nieuwe kennis zit wel snor en die nieuwe inzichten worden ook toegepast in het onderwijs, zo vertellen de leraren. Ze zijn minder tevreden over het verspreiden van de kennis, dat gebeurt niet vaak genoeg. Volgens hen is het voor een goed functionerend kennisnetwerk belangrijk om leraren te faciliteren en het netwerk goed te organiseren en coördineren. Een betrokken schoolleider en een onderwerp dat aansluit bij het schoolbeleid zijn tevens belangrijk. Ook binnen het netwerk zelf benoemen de leraren succesfactoren, zoals een duidelijke opbrengst en termijn formuleren en een vaste groep deelnemers met een veilige sfeer.

Aan de slag met een kennisnetwerk? Houd dan ook deze lessen bij de hand:

• Initiatief vanuit de school zelf is gunstiger dan een extern initiatief. De schoolleiding is dan meer betrokken en leraren worden beter gefaciliteerd. Toch een extern georganiseerd netwerk? Let er dan op dat de onderwerpen op het schoolbeleid zijn afgestemd.

• Zowel de strategieën uitwisselen, ontwerpen en onderzoeken in een kennisnetwerk zorgen ervoor dat leraren kennis opdoen.

• Deze drie strategieën maken echter wel verschil in de verspreiding van die kennis: leraren die samen onderzoeken of onderwijs ontwerpen delen de opgedane kennis meer dan uitwisselende leraren.

• Bevindingen op algemeen onderwijskundige vragen worden vaker ingezet in de klas, aangezien die kennis breder toepasbaar is dan vakspecifieke inzichten.

Marianne Boogaard, Wouter Schenke, Patrick van Schaik, Charles Felix, Kennisbenutting in kennisnetwerken van docenten: een verkenning. Amsterdam: Kohnstamm Instituut, 2017

Bekijk hier ook de uitgave 'Ervaringen vanuit de praktijk van professionele leergemeenschappen – Achtergronden, ervaringen, tips’ van Aeres Hogeschool Wageningen (december 2020).

Bronvermelding

1 Projectpagina

Verder lezen

1 Gebruik die kennis!