In het huidige jeugdboekenaanbod zijn fantasy en magische literatuur fors vertegenwoordigd. De oervorm van dit genre is de middeleeuwse Arthur-literatuur die sinds 1170 West-Europa overspoelt. Ridderlijkheid, hoofse liefde, strijd tegen het kwaad, een queeste, hogere idealen (zoals de Graal) en machten (tovenaar Merlijn) staan hierin centraal. Elementen die, in tal van variaties, ook hedendaagse fantasy-literatuur bepalen. Sommige auteurs nemen zelfs de personages over, met name Arthur en Merlijn zijn populair. In Westervenster zet Wilma Verwij de figuur van Merlijn in als stuwende kracht. De Britse mediëvist Kevin Crossley-Holland blijft in zijn Arthur-trilogie dichter bij de bron. Magische nalatenschap In Westervenster vertoont Merlijn zich in de gedaante van een dikke zeemeeuw en een oude bibliothecaris. Hij is op zoek naar nieuwe hoeders van het magische boek Westervenster. Samen met de Graal en het zwaard Excalibur vormt dit boek de ‘magische nalatenschap van koning Arthur’, een soort heilige drie-eenheid ter bescherming van de mensheid. Wie het boek bezit, heeft de macht van de verbeelding en fantasie. Als het boek in verkeerde handen komt, zal de wereld in koude grauwheid vervallen. Merlijn heeft de tweeling Dylan en Lucy als nieuwe hoeders op het oog. Samen met hun ouders verhuizen ze naar een onbewoond eiland voor de Engelse zuidkust. Hier heeft Merlijn eeuwenlang in een grot gevangen gezeten. Maar ook de makelaar Guy Maskelyne heeft het op dit eiland, en vooral op het boek Westervenster, gemunt. Guy ontpopt zich als erfgenaam van Merlijns aartsvijand. Verweij fantaseert er al te lustig op los. Ze gooit tal van fantasy-elementen op een grote hoop: elfen, Merlijn, Arthur, astrologie, tijdreizen. Dat komt de kracht van het verhaal niet ten goede. Ook in haar stijl heeft ze niet kunnen kiezen. Ze zwabbert heen en weer tussen alledaags, slapstick (met name de hoofdstukken over de makelaardij zijn vet aangezet) en magisch. Ieder voor zich zou prima zijn, alles bij el In het huidige jeugdboekenaanbod zijn fantasy en magische literatuur fors vertegenwoordigd. De oervorm van dit genre is de middeleeuwse Arthur-literatuur die sinds 1170 West-Europa overspoelt. Ridderlijkheid, hoofse liefde, strijd tegen het kwaad, een queeste, hogere idealen (zoals de Graal) en machten (tovenaar Merlijn) staan hierin centraal. Elementen die, in tal van variaties, ook hedendaagse fantasy-literatuur bepalen. Sommige auteurs nemen zelfs de personages over, met name Arthur en Merlijn zijn populair. In Westervenster zet Wilma Verwij de figuur van Merlijn in als stuwende kracht. De Britse mediëvist Kevin Crossley-Holland blijft in zijn Arthur-trilogie dichter bij de bron.
In Westervenster vertoont Merlijn zich in de gedaante van een dikke zeemeeuw en een oude bibliothecaris. Hij is op zoek naar nieuwe hoeders van het magische boek Westervenster. Samen met de Graal en het zwaard Excalibur vormt dit boek de ‘magische nalatenschap van koning Arthur’, een soort heilige drie-eenheid ter bescherming van de mensheid. Wie het boek bezit, heeft de macht van de verbeelding en fantasie. Als het boek in verkeerde handen komt, zal de wereld in koude grauwheid vervallen. Merlijn heeft de tweeling Dylan en Lucy als nieuwe hoeders op het oog. Samen met hun ouders verhuizen ze naar een onbewoond eiland voor de Engelse zuidkust. Hier heeft Merlijn eeuwenlang in een grot gevangen gezeten. Maar ook de makelaar Guy Maskelyne heeft het op dit eiland, en vooral op het boek Westervenster, gemunt. Guy ontpopt zich als erfgenaam van Merlijns aartsvijand. Verweij fantaseert er al te lustig op los. Ze gooit tal van fantasy-elementen op een grote hoop: elfen, Merlijn, Arthur, astrologie, tijdreizen. Dat komt de kracht van het verhaal niet ten goede. Ook in haar stijl heeft ze niet kunnen kiezen. Ze zwabbert heen en weer tussen alledaags, slapstick (met name de hoofdstukken over de makelaardij zijn vet aangezet) en magisch. Ieder voor zich zou prima zijn, alles bij elkaar wordt het een allegaartje. Merlijn en de fantasie verdienen beter.
De Arthur-trilogie van Crossley-Holland is juist heel strak gecomponeerd. Korte hoofdstukken, een beeldende stijl en een duidelijk concept. ‘Veertig procent historie en zestig procent legende’, stelde Crossley-Holland zichzelf als opdracht. De historie is de periode rond 1200 en hoofdpersoon is Arthur. Niet de legendarische koning Arthur, maar een dertienjarige naamgenoot. Deze Arthur woont in kasteel Caldicot, op de grens tussen Engeland en Wales. De legende zijn de verhalen over koning Arthur, of Arthur- in-de-steen zoals hij in dit boek heet. Arthur van Caldicot krijgt van zijn oude vriend Merlijn een obsidiaan, een zwarte steen cadeau. Het blijkt een steen met geheime krachten, want Arthur ziet de legendarische wereld van Arthur erin weerspiegeld. Op het moment dat Arthur dingen in de steen begint te zien, zitten we al op eenderde van het eerste deel, Arthur - de zienersteen. De auteur neemt de tijd om het dagelijks leven op Caldicot te beschrijven. De lezer krijgt zo een beeld van het leven in de twaalfde eeuw, met al zijn rangen en standen, gebruiken en bijgeloven. De bewoners zweven tussen christendom en heidens bijgeloof in. Er zijn veel dingen die Arthur niet begrijpt. Over het leven, maar ook over zichzelf. De zienersteen fungeert als spiegel voor zijn leven. Hij ontdekt de parallellen tussen het leven van koning Arthur en zijn eigen leven. Zo komt hij te weten dat hij, net als die koning, een aangenomen kind is. In het onlangs verschenen tweede deel, Arthur - In het tussenland, is Arthur schildknaap bij Lord Stephen van Holt. Hij zal hem vergezellen op de vierde kruistocht. In dit boek zijn de parallellen tussen Arthurs leven en de verhalen in de steen minder direct. Toch leert de steen hem nog steeds dingen over hemzelf. Door de avonturen van Arthurs ridders leert hij nadenken over goed en kwaad, maar ook over zijn eigen wensen en zijn eigen identiteit. Zo weet hij inmiddels wie zijn vader is, maar zijn moeder is nog een grote onbekende voor hem. Arthur staat op de drempel van het leven, in een tussenland: ‘halverwege tussen kind en man, schildknaap en ridder. Tussen Caldicot en Gortanore... Tussen mijn leven hier en de wereld van de steen’. Hij ontdekt dat het belangrijk is een queeste te hebben in het leven, iets dat uitstijgt boven het puur materiële. De steen laat hem zien dat er achter de alledaagse werkelijkheid nog een andere wereld schuilgaat, namelijk die van de verbeelding en verhalen. Dat is een wereld die over de grenzen van de tijd heen stand kan houden. Niet voor niets staat koning Arthur bekend als de ‘once and future king’, ‘de koning die was en zal zijn’.
Jeugdboeken Kevin Crossley-Holland, Arthur - De zienersteen. Vanaf 10 jaar. Rotterdam, Lemniscaat 2001. ISBN 9056373706. 328 pagina’s. Prijs: € 14,95. Idem, Arthur - In het tussenland. Rotterdam, Lemniscaat 2002. ISBN 9056374400. 379 pagina’s. Prijs: € 14,95. Wilma Verweij, Westervenster. Vanaf 11 jaar. Amsterdam, Querido 2002. ISBN 9045100037. 180 pagina’s. Prijs: € 12,50
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
