Interview

In de biotoop van Jan Moorlag en Cees Visser

Doel: tja, doel? We hadden het vooraf zo goed genoteerd in het Grote Biotoop Notitieblok, maar anderhalf uur op een boot laveren tussen vervaarlijke zandbanken onder een onschuldig kabbelende Waddenzee doet iets bijzonders met een mens. Was het het gekrijs van de zeemeeuwen, de verre zandplaat met zeehondjes of de diesellucht van Doeksen? Hoe dan ook, eenmaal in de haven van Oost-Vlieland merk je dat je al je kerndoelen kwijt bent. Niet voor niets ging de rusteloze dichter Slauerhoff met een zekere regelmaat naar dit eiland om er slechts in zijn gedichten te wonen.

Als je de toeristen en de crew van Dokter Deen ervan aftrekt, telt Vlieland precies 1097 inwoners. Daarvan zitten er 96 op basisschool De Zeester en 33 op vmbo/havo+ De Krijtenburg. Onderwijzer Cees Visser (30) en docent Jan Moorlag (54) kennen de eilandleerlingen allemaal bij naam. De beide scholen zijn zo nauw met elkaar verbonden dat ze volgend jaar samen een nieuw schoolgebouw gaan betrekken. De droom van beiden: een groot en licht laboratorium boven de boomkruinen van Vlieland, waar nieuwe horizonnen ontdekt kunnen worden. Een vrijplaats, los van die vermaledijde kerndoelen, waar leerlingen en docenten elkaar elke dag kunnen verbazen. Sinds hun deelname aan het Europese Comenius 3D-project zijn ze niet meer te stuiten van enthousiasme. Maar daarover straks meer.

Zelfreinigend vermogen
Moorlag, docent Duits, Engels en ict-man op De Krijtenburg, kwam in een vorig leven voor drie maanden 'een gaatje opvullen' en vierde onlangs tot zijn eigen verrassing zijn 25-jarig jubileum op het eiland. 'Buitenstaanders denken dat je sociale zelfmoord pleegt als je op een Waddeneiland gaat wonen, maar mijn lijstje met redenen om te vertrekken werd juist steeds korter.' Hij verloor niet alleen zijn hart aan een leuke Vlielandse dame, maar ook aan de dorpsgemeenschap. 'Dit eiland heeft een groot zelfreinigend vermogen. Je weet dat je met elkaar verder moet en dan gun je elkaar ook wat.'
Vergeleken met Moorlag is Cees Visser nog nat achter de oren van zijn overtocht, zo'n drie jaar geleden. 'Het voelde toch een beetje als emigreren,' bekent hij. 'Eilanders zijn een eigengereid volk. Een buitenstaander moet hier zijn plek verdienen. Ik ben nu voor mijn gevoel het kritieke punt voorbij.' Zo was hij vorig jaar in alle drukte vergeten zijn leerlingen een moederdagpresentje te laten knutselen. Het hele jaar werd hij daar – in de kroeg, bij de bakker, op het strand – aan herinnerd. Vandaar dat zijn lokaal dit jaar vol stond met fraaie etagères om de gekwetste moederharten op het eiland in één klap te repareren.

Internationale ambities
Moorlag en Visser hebben elkaar gevonden op een missie die wat hun betreft op een tegeltje mag: grijp elke gelegenheid aan om de buitenwereld binnen te halen op je school. Het 3D-project kwam voor hen als geroepen. De directeur van De Krijtenburg, Ben Matoren, zag op het jaarlijkse eilandfestival Into The Great Wide Open (ITGWO) een demonstratie van een 3D-printer en zei tegen zijn dochter: 'Zou het niet fantastisch zijn als we zo'n apparaat hier op school hadden staan?' 'Dat kan,' hoorde hij een medewerker van House of Design uit Leeuwarden zeggen. 'Zullen we er samen een project van maken?' Waarmee maar weer bewezen is dat de beste ideeën meestal ongepland uit de zilte zeelucht komen vallen.
Vlieland werd kartrekker van het Europese Comenius 3D-project waaraan ook scholen uit Zweden, Engeland en Duitsland meedoen. Begin dit jaar reden ze in een busje naar Zweden; voor de zomer zaten ze samen met een aantal leerlingen op de boot naar Engeland. 'Er komen nu leerlingen bovendrijven die zich in andere lessen moeilijker laten zien,' zegt Visser. 'Ze zijn gepakt door het driedimensionaal denken en ontwerpen.' 'Eigenlijk,' zegt Moorlag, 'is die printer maar een middel om met een andere bril naar ons onderwijs te kijken. Wij maken soms de fout leerlingen voor te bereiden op een wereld die er straks niet meer is. Met het 3D-project zoeken we de vrije ruimte in het onderwijs: niet sturen en aftimmeren, maar samen ontdekken. Leerlingen zijn snel: ze laten nu al aan ons de mogelijkheden van een 3D-printer zien.'

Zwerfplastic
In het technieklokaaltje van collega Thijs Speelman, vijf minuten fietsen van De Zeester, staat de 3D-printer te glimmen. Soms staat hij op De Zeester, dan weer op De Krijtenburg. Het is een klein wonder der techniek dat heel precies met een printkopje en een klos plastic draad, fabriceert wat je hem via een speciaal computerprogramma opdraagt. Leerling Matthijs, fanatiek longboarder, heeft zijn eigen longboardkapstok ontworpen. Op zijn geprinte schaalmodel staan de letters MLP: Matthijs Longboard Project.
Jelle ontwierp een duurzame oplossing voor stroomslurpend gedrag: een fraaie stopcontactafsluiter die precies in een geaard stopcontact past. In de toekomst zullen van al het zwerfplastic dat op Vlieland aanspoelt, de prachtigste spullen gemaakt kunnen worden met de 3D-printer. Duurzaam én creatief.
De volgende 3D-opdracht is tekenend voor de torenhoge ambities van de Vlielandse voorhoede: ontwerp een huis op de maan waar mensen kunnen leven. Het zal Biotoop niet verbazen als ze er binnenkort gewoon met een 3D-raketje naartoe gaan.

Meer weten? www.3dvlie.com