Interview

'Geloof in wat je doet'

U bent er een groot voorstander van dat alle kinderen – met of zonder een beperking – naar dezelfde school gaan. Waarom is inclusief onderwijs belangrijk?
‘Omdat iedereen ervan profiteert. Ook kinderen zonder een beperking. Dertig jaar onderzoek laat dat zien. Kinderen scoren beter wat betreft taal en rekenen. Ook leren ze om zorgzamer met elkaar om te gaan en gedragen ze zich beter.’

Inclusief onderwijs lijkt haaks te staan op speciaal onderwijs.
‘Kinderen leren op speciale scholen dat ze afwijken, dat ze er niet bij horen. Dat is slecht. Deze leerlingen hebben minder zelfvertrouwen en zijn vaak eenzamer dan kinderen op reguliere scholen: ze komen minder in contact met leeftijdgenoten en als ze dat wel doen, zijn dat leeftijdgenoten met een handicap.
Het speciaal onderwijs zet alle kinderen met een vergelijkbare beperking bij elkaar. Maar als we bijvoorbeeld leerlingen met gedragsproblemen willen helpen, is het raar om ze tussen andere kinderen met gedragsproblemen te zetten. We moeten ze juist in een groep plaatsen met leerlingen zónder gedragsproblemen, zodat ze zich aan hen kunnen optrekken.
Ook leren kinderen op speciale scholen aantoonbaar minder dan leerlingen op een reguliere school.’

Je zou kunnen zeggen dat inclusief onderwijs een stap verder gaat dan passend onderwijs, waarbij het speciaal onderwijs aanwezig blijft. Hoe kunnen we zorgen dat passend onderwijs in Nederland succesvol is?
‘Het is belangrijk dat leraren geloven in wat ze doen en goed kunnen differentiëren. Als ze dit laatste nog niet kunnen, kun je ze daarin trainen. Leraren hoeven niet alles te weten: ze moeten behoeften van leerlingen vooral goed kunnen herkennen en de juiste specialisten weten te betrekken.
Haal vervolgens die expertise de klas in. Nu gaan bijvoorbeeld kinderen met een taalprobleem het lokaal uit voor begeleiding door een specialist. Maar je kunt zo’n specialist ook in de klas uitnodigen en laten meekijken naar alle leerlingen, zodat iedereen er wat aan kan hebben.
Maar vraag ook vooral aan leraren zélf wat ze nodig hebben. Stel dat een leraar een kind met autisme in de klas krijgt. Dan kan ik wel tien boeken aandragen, maar misschien is een gesprek met de ouders of wat extra tijd voor de planning voor die leraar wel voldoende.’

Wat kunnen schoolleiders doen?
‘Het is belangrijk dat leraren veel met elkaar samenwerken en binnen hun team op zoek gaan naar creatieve oplossingen om bijvoorbeeld een leerling met een handicap te helpen. Vaak wordt onderwijzen als een individuele bezigheid gezien. Dat is het niet. Schoolleiders kunnen leraren helpen door ze de ruimte te geven om met elkaar aan de slag te gaan.
Ik herinner me een Amerikaanse school waarvan de leraren samen besloten om een groep vanwege een leerling in een rolstoel een jaar een lokaal op de begane grond te geven in plaats van op de tweede verdieping. Een hele simpele oplossing waar iedereen moeiteloos mee instemde. Een paar jaar later kreeg de school een nieuw gebouw dat overal goed toegankelijk was voor mensen in een rolstoel.’

Nederlandse leraren op reguliere scholen zijn vrij positief over hun competenties in het onderwijs aan zorgleerlingen, bleek vorig jaar in een onderzoek van het Kohnstamm Instituut, maar ze geven ook aan dat ze er eigenlijk niet meer zorgleerlingen bij kunnen hebben: de belasting zou te zwaar zijn. Is er een grens aan hoeveel je kunt differentiëren?
‘Een leerlingenpopulatie zou een realistische afspiegeling van de samenleving moeten zijn. Wanneer dat het geval is, zitten er bijvoorbeeld niet ineens tien kinderen met een zware handicap in de klas en kunnen leraren voldoende differentiëren.’

Mary Schuh is in Nederland op uitnodiging van de NSGK.