Hoe maak je schrijfonderwijs effectief?
‘Oefenen alleen is niet genoeg. Leerlingen hebben doel- en strategiegerichte instructie nodig. Die schrijfstrategieën zijn een soort stappenplannen, bijvoorbeeld ideeën bedenken, plannen, formuleren, schrijven en reviseren. Daarnaast heeft het effect als je doelen stelt en positieve, doelgerichte feedback geeft. Leerlingen hebben er ook baat bij als ze samenwerken, zoals samen ideeën bedenken en elkaars tekst lezen. Voor het speciaal basisonderwijs bleek het effectief – als opstapje naar het echte schrijven – als leerlingen elkaar hun bedachte tekst dicteren. Daarnaast werkt het goed voor deze groep om aanwijzingen te krijgen over het schrijfproces. Ook hier komt er dus veel meer bij kijken dan alleen oefenen. Daarom is het nodig om er meer tijd aan te besteden in de klas dan slechts een uurtje in de twee weken.’
Hoe hebben jullie dat onderzocht?
‘We hebben een literatuurstudie gedaan en 26 meta-analyses naar schrijfonderwijs. We hielden ook vier bestaande lesmethodes voor schrijven tegen het licht voor groep 6 tot en met 8. We onderzochten alleen lesmethodes die uitgebreide schrijfinstructies en effectieve aspecten uit ons kader bevatten en die eerder op effectiviteit zijn onderzocht. Dit waren Tekster, Beter Schrijven, Leren Schrijven met peer response en Taalonderwijs in ontwikkeling (TiO).’
Wat kan er beter in de huidige lesmethodes?
‘We ontdekten dat alleen Tekster en Beter Schrijven strategiegerichte instructie bieden. Differentiatie zien we alleen bij die laatste, net als de verbinding tussen schrijven en lezen, waarbij de schrijfles volgt op de leesles van Nieuwsbegrip. Daar ondersteunt het lezen de schrijfles. Bij Tekster wordt bij elk genre een voorbeeldtekst besproken. Het omgekeerde – dat schrijven het lezen ondersteunt – ontbreekt nog in de methodes. Terwijl we weten dat je de schrijfstrategie “structureren” ook kunt inzetten bij het lezen: kijken hoe de tekst in elkaar zit. Lezen en schrijven zijn elkaars spiegelbeeld. Aan schrijven om iets te leren voor een ander vak, bijvoorbeeld bij het schrijven van een tekst bij aardrijkskunde, zou meer aandacht besteed kunnen worden.’
Tanja Janssen en Daphne van Weijen, Effectief schrijfonderwijs op de basisschool: een didactisch kader ten behoeve van landelijk peilingonderzoek. Universiteit van Amsterdam/NRO, 2017.
Dit artikel verscheen in Didactief, maart 2018.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
