We weten al best veel over begrijpend lezen. Wat hebt u precies onderzocht?
‘We wisten al dat algemene woordenschat, hoe snel kinderen zinnen lezen, en metacognitieve kennis, namelijk kennis over tekststructuur en leesstrategieën, belangrijk zijn voor tekstbegrip. Ik heb onderzocht welke factoren nog meer een rol spelen bij het lezen van schoolboekteksten. Is het belangrijk om verbindingswoorden te kennen? Welke rol spelen leesmotivatie en de snelheid waarmee leerlingen een tekst lezen? En is het belangrijk of ze de overkoepelende structuur kunnen bepalen? Dit heb ik bekeken onder tweedeklassers op drie scholen in Amsterdam-West.’
Welke factoren blijken het belangrijkst voor tekstbegrip?
‘Erg belangrijk is kennis van verbindingswoorden, zoals “omdat”, “hoewel” en “immers”. Maar dat is niet genoeg. Leerlingen moeten ook iets weten over tekststructuur en leesstrategieën, oftewel metacognitie, om hun kennis over verbindingswoorden optimaal te benutten tijdens het lezen. Kinderen die evenveel verbindingswoorden kenden als klasgenoten, maar meer metacognitieve kennis hadden, focusten tijdens het lezen meer op de verbindingswoorden. Ze gebruikten hun kennis beter tijdens het lezen, en daardoor begrepen ze de tekst beter.’
Wat zijn uw tips voor leraren?
‘Lezen vereist meer dan een algemene woordenschat. Leerlingen moeten ook verbindingswoorden goed kennen en leren hoe ze die woorden moeten gebruiken tijdens het lezen. Ze moeten snappen hoe belangrijk die woorden zijn om een tekst te begrijpen. Laat leerlingen bijvoorbeeld de verbindingswoorden onderstrepen en praat over de verbanden die deze woorden aangeven. Dit kan ook heel goed bij de zaakvaklessen, waar veel informatieve teksten gelezen worden. In het project Samenwerkend Lezen in het Voortgezet Onderwijs (SALEVO), een spin-off van mijn onderzoek, hebben leerlingen bij de zaakvakken hiermee geoefend en bleek hun tekstbegrip te verbeteren.’ / EG
Camille Welie, Individual Differences in Reading Comprehension: A Componential Approach to Eighth Graders’ Expository Text Comprehension. Proefschrift Universiteit van Amsterdam/Landelijke Onderzoeksschool Taalwetenschap, 2017.
Lees meer over het SALEVO-project in de artikelen Samen lees je beter en Samen naar beter tekstbegrip.
Dit artikel verscheen in de rubriek 'Drie vragen aan' in Didactief, mei 2017.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
