Joke Brasser: ‘Onbegrijpelijk en stom: dat vond mijn 2 havo-klas van het gedicht “Polonaise” van Paul van Ostaijen, dat Tonke Dragt citeert in haar boek Torenhoog en mijlen breed. We lazen het boek samen. Fascinerende, maar complexe poëzie, waar mijn leerlingen niets van konden maken. Ik besloot om het gedicht samen te onderzoeken, met hulp van dichter en Van Ostaijen-kenner Geert Buelens, die een gastles verzorgde. We behandelden de moeilijke woorden, het ritme en mogelijke betekenissen. Buelens stelde ons gerust: het is heel normaal om een gedicht een beetje vreemd te vinden. Sterker nog: soms is dat juist de bedoeling van de schrijver. Na afloop vertelde een leerling me dat ze het gevoel had dichter bij de boekenwereld te zijn gekomen.
‘Geef brugklassers
historische teksten’
We denken vaak dat jonge leerlingen teksten nodig hebben die aansluiten bij hun belevingswereld. In de onderbouw van het vo staat meestal alleen jeugdliteratuur op het programma. Maar zo maken we de overstap naar de vierde klas met de verplichte leeslijst wel erg groot. Al in de brugklas bied ik mijn leerlingen jaarlijks minimaal een volledige tekst aan die overduidelijk moeilijk is, die ver van ze afstaat en die ze nooit zelf zouden kiezen. Want op school kunnen we ons samen over een tekst buigen. Vaak kies ik voor historische verhalen zoals Van den Vos Reynaerde of Mariken van Nieumeghen. Ik kies voor een moderne bewerking, maar laat ook fragmenten van het origineel zien. Het leuke is dan dat er altijd leerlingen zijn die de oude taal fascinerend vinden. Die lol krijgen in het hertalen en het gepuzzel met woorden. Het is mooi als ze dat al in de onderbouw kunnen ontdekken.
Juist ook zwakke lezers hebben baat bij rijke, complexe teksten. Omdat ik erbij zeg dat het een extra moeilijke tekst is van 500 jaar oud die we samen gaan ontdekken, durven ze vragen te stellen. Wat is nou eigenlijk een schelm? Hoe kan je een tekst hertalen als je weinig aanknopingspunten ziet? Als het dan steeds beter gaat, wordt literatuur opeens leuk, een succeservaring.
Raakvlakken met de literatuur van nu zijn er trouwens genoeg. Zo staan Middelnederlandse natuurencyclopedieën vol met de magische wezens uit de Harry Potter-serie. Soms slaat een tekst toch dood in een klas. Dat is niet erg, het is immers een gezamenlijke ontdekkingstocht. Dan probeer je de volgende les gewoon weer iets anders.’
Joke Brasser is literatuurwetenschapper en docent Nederlands op het Openbaar Lyceum Zeist. Lees haar blogs op klassiekersindeklas.nl.
Dit artikel verscheen in Didactief, oktober 2023.
1 De wijsheid van... Ruben Dorren
2 Kort, korter, kortst
3 Zinvolle leesstrategieën
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
